περί Γνώσης και…Αμάθειας

της Αλεξάνδρας Λαμπροπούλου

 

Αχ! σπούδασα φιλοσοφία

και νομική και ιατρική,

και, αλίμονο, θεολογία

με κόπο και μ’ επιμονή·

και να ‘μαι ‘δω με τόσα φώτα,

εγώ μωρός, όσο και πρώτα!

 

Faust, Johann Wolfgang Goethe

Η γνώση δεν είναι μια παγιωμένη κατάσταση. Δεν είναι μια θέση στην οποία κάπως, κάποτε, με κάποιο τρόπο φτάνεις. Η γνώση δεν κατακτάται. Μόνο η κίνηση προς τα εκεί είναι εφικτή, από επιθυμία και πόθο. Όταν όμως κανείς εισέρχεται στο σύμπαν της γνώσης, αντιλαμβάνεται καλύτερα από ποτέ, το «εν οίδα, ότι ουδέν οίδα» του Σωκράτη. Και τότε, αυτή η γνώση της άγνοιας, τον συντρίβει…

Το αποτέλεσμα είναι να παρουσιάζεται ένα οξύμωρο φαινόμενο. Οι άνθρωποι που κινούνται προς τη γνώση να δηλώνουν αγράμματοι, ενώ αγράμματα προβάτια, με γνώμονα τη νυσταλέα αισθητική τους μόρφωση, τσαλαπατημένοι από την κοινωνική τους μειονεξία, πετροβολούν τους άλλους, με το γραμματικό τους επίπεδο να μην ξεπερνά, το επίπεδο του γραμματέα της Κοινότητας της Άνω Κολοπετινίστας μετά τον εμφύλιο.

Στην Ελλάδα έχουμε την σπουδαία Αρχαία Γραμματεία που δεν μας φτάνει μια ζωή για να την μελετήσουμε και να αντιληφθούμε την πολυτιμότητά της. Αλλά και τα τελευταία 150 χρόνια, υπήρξαν πνευματικοί άνθρωποι στον τόπο μας, που ξεπέρασαν κατά πολύ τα όρια, μάτωσαν, θυσίασαν τη ζωή τους, και μας άφησαν ένα έργο «άγιο». Παπαδιαμάντης, Καβάφης, Σολωμός, Κάλβος, Ελύτης, Σεφέρης και όχι μόνο αυτοί, αλλά και άνθρωποι της επιστήμης, σπουδαίοι δάσκαλοι, πανεπιστημιακοί και άλλοι. Αλλά και η Ευρώπη κατέχει λαμπρά πνεύματα που αξίζουν την προσοχή μας.

Αυτό το έργο πρέπει να το προσεγγίσουμε με αγάπη και ταπεινότητα. Μέσα σε αυτή τη γνώση, πρέπει να ψάξουμε να βρούμε τον εαυτό μας, και όχι τσαλαβουτώντας στα λασπόνερα του προσωπικού μας φαντασιοκοπήματος. «Όποιος θέλει να βρει τον εαυτό του δεν πρέπει καν να τον αναζητήσει» είπε ο Νίτσε.

Η κίνηση προς τη γνώση συστρατεύει το συναίσθημα, διαλύει τις φενάκες, ξεριζώνει τις δυσειδαιμονίες και τις θανάσιμες βεβαιότητές μας, και μας δίνει μάτια για να διακρίνουμε όχι το αόρατο, αλλά αυτό που είναι μπροστά μας και δεν το βλέπουμε.

Η γνώση δεν είναι αποτέλεσμα κατανάλωσης τόμων βιβλίων ή σεμιναριακών ωρών, αυτά είναι μόνο εργαλεία για την ανασκαφή. Η γνώση είναι βίωμα και προϊόν της αμφισβήτησης των ίδιων μας των πεποιθήσεών, παίρνει από κάτω το στέρεο έδαφος που πατάμε και μας αφήνει μετέωρους και φοβισμένους, αλλά πιο ελεύθερους. Αυτό είναι το τίμημα και η πληρωμή.

Και προσοχή!! Η γνώση δεν μας δίνει ποτέ απαντήσεις στα αιώνια ερωτήματα που ταλανίζουν την ύπαρξή μας. Όποιος αναζητά την παρηγοριά της, καλύτερα να παραμείνει εκεί που βρίσκεται και να μην κάνει τον κόπο, γιατί η γεύση της είναι πικρή. Πικρή σαν την επίγνωση του θανάτου…