Της δικαιοσύνης Ήλιε Νοητέ

Επίκαιρο όσο ποτέ

της Βιτάλια Ζίμμερ.

Άξιον Εστί, του Οδυσσέα Ελύτη, 1959. Δεν χρειάζονται συστάσεις για ένα από τα πιο όμορφα έργα ποίησης του κόσμου. Το 1964, θα αποκτήσει λαϊκή απήχηση με την μελοποίηση των στίχων από τον συνθέτη Μίκη Θεοδοράκη. Ερμηνευτής, ο ταλαντούχος Γρηγόρης Μπιθικώτσης. Το τραγούδι αν και πρώιμο σε σχέση με την δικτατορία, απέκτησε αντιδικτατορικό χαρακτήρα.

Βρισκόμαστε χρονικά στη δεκαετία του 80. Η δικτατορία έχει πέσει από το 1974. Κάποιοι δεν τον έχουν αντιληφθεί και κάνουν συγκεντρώσεις σε κεντρικά σημεία της Θεσσαλονίκης. “Συναυλία για τα αδέρφια μας στην Κύπρο.” Οι συναυλίες διοργανώνονται από την αριστερά και τραγουδάει συνήθως ο Νταλάρας. Το τραγούδι αυτό ακούγεται και σε κομματικές συγκεντρώσεις της αριστεράς. Ακόμα να πέσει η δικτατορία στο κεφάλι τους.

Το 1986 θα συμβεί η μεγαλύτερη καταστροφή στον πλανήτη. Πρίπγιατ, πυρηνικό εργοστάσιο Τσερνόμπιλ. Είναι δίπλα ακριβώς στον ποταμό Δνείπερο. Οι αριστεροί αρνούνται ότι συνέβη. Μετά ανασκευάζουν και λένε ότι δεν έγινε κάτι σοβαρό. Ακολουθεί τρίτη εκδοχή. Η ραδιενέργεια κάνει καλό. Μου θυμίζουν τους αμφισβητίες του Γαλιλαίου, του Κοπέρνικου και των σημερινών επιστημόνων.

Την περίοδο 2000-2005 έμεινα στην Αθήνα. Ξανά, συγκεντρώσεις με αυτό το τραγούδι. Μα καλά, ακόμα δικτατορία έχουν; Το μόνο που έχει αλλάξει, είναι η ηλικία τους. Είναι οι ίδιοι, λίγο πιο μεγάλοι. Τους αγνοώ. Έχω ζήσει τον σοσιαλισμό στα κιμπούτς, όταν αυτοί αγόραζαν Lacost και Adidas και ζήλευαν το φτηνιάρικο Rolex του Αντρέα, που οι Ελβετοί παριστάνουν ότι δεν υπάρχει.

Σήμερα, αντιεμβολιαστές, συνωμοσιολόγοι και κάθε λογής αντιστασιακοί στα σχέδια των Εβραιομασόνων, του Bill Gates, της Νέας Τάξης Πραγμάτων, της λέσχης Μπίντελμπερκ κράζουν με κεφαλαία γράμματα και ανορθόγραφες λέξεις στο facebook. Ψευδοεπιστήμες και fakenews αποτυπώνουν πλήρως το επίπεδο που πάντα υπήρχε. Θέλουμε να λέμε ότι είμαστε έξυπνοι, ότι δεν τρώμε κουτόχορτο, ότι είμαστε αντιστασιακοί. Η διάθεση για αντίσταση υπάρχει. Κάθε φορά ψάχνουμε τον εχθρό. Τότε ήταν η χούντα που είχε παρέλθει, τώρα είναι η μάσκα και το εμβόλιο. Τώρα φταίμε εμείς οι γιατροί. Αύριο θα φταίνε άλλοι. Κάθε ομάδα ανθρώπων που έρχεται στην επικαιρότητα, σταυρώνεται όπως ο Χριστός. Και αναρωτιέμαι αιρετικά. Που είναι η κατεχόμενη Κύπρος σήμερα; Πόσες αναφορές γίνονται από όσους πλούτισαν στο όνομα των αδερφών Κυπρίων; Τέτοια “αρπαχτή”, που ομολόγησε αντρίκια η Ρίτα Σακελλαρίου για τις τουρνέ στις ΗΠΑ, δεν έχει ξαναγίνει.

Σιχάθηκα το όμορφο τραγούδι. Όταν η τέχνη γίνεται κομματική εκμετάλλευση, διχάζει. Δεν το έγραψε για τους αριστερούς ένας μεγαλοαστός. Δεν μπορεί δύο άνθρωποι που κινούνται μεταξύ Αθήνας και Παρισιού να είχαν κατά νου τις πλατείες, τη δικτατορία και τις μάσκες.

Πριν το διαγράψω από τη μνήμη μου, ας δώσω μία ευκαιρία. Ας το βάλω επιτέλους να παίξει εγώ, κι όχι κάποιος κομισάριος του ΚΚΕ. Ας το ερμηνεύσω εγώ μία φορά όπως το αισθάνομαι. Ας αμφισβητήσω κι εγώ τα πάντα σήμερα, όπως έκανα όταν ήμουν έφηβη. Σειρά μου…

Αυτοί οι στίχοι γράφτηκαν για μένα. ΔΙΚΟ μου είναι. Η “χώρα” είναι το λειτούργημά μου. Είναι η αφηρημένη έννοια του όρκου μου υπέρ της ανθρώπινης ζωής. Η τελευταία στροφή αντανακλά πλήρως τη διάθεσή μου. Τα χέρια μου είναι γεμάτα αίματα των άλλων, χωρίς να είμαι φόνισσα. Οι φίλοι μου οι παλιοί, είναι οι συνάνθρωποί μου. Τα πικρά μου χέρια, είναι τα μήλα των δακτύλων μου που πιέζουν τα πλήκτρα ενός υπολογιστή.

Ναι. Είναι δικό μου αυτό το μελαγχολικό σύνολο. Όχι όμως μόνο δικό μου. Είναι όλων και ταιριάζει σε κάθε κατάσταση ανωμαλίας. Δικαίως το ερμήνευσαν κάποιοι κατά της χούντας. Το λάθος τους ήταν ότι μετά τη χούντα έπρεπε να σταματήσουν. Αυτό τους έκανε γραφικούς και παραλίγο να καταστρέψει μία εξαιρετική συνάντηση της μουσικής με την ποίηση. Συνεχίζω όμως πέρα από το τραγούδι και διαβάζω στίχους.

Ήρθαν

ντυμένοι φίλοι

αμέτρητες φορές οι εχθροί μου

…

Έφεραν το Σοφό, τον Οικιστή, και το Γεωμέτρη,

βίβλους γραμμάτων και αριθμών,

την πάσα υποταγή και δύναμη,

το παμπάλαιο φως εξουσιάζοντας.

Και το φως δεν έδεσε ποτέ με τη σκέπη τους.

Η πρώτη ανάγνωση δίνει την εντύπωση ότι στρέφεται εναντίον μου. ΔΕΝ είναι έτσι. Το ξεκαθαρίζει ο ποιητής “το φως δεν έδεσε ποτέ με την σκέπη τους”. Είναι απατεώνες, είναι σοφιστές και όχι σοφοί. Είναι οικιστές και όχι μηχανικοί. Είναι γεωμέτρες και όχι μαθηματικοί. Είναι όλοι ημιμαθείς με ταλέντο στην απάτη. Οι βίβλοι είναι πλαστοί. Είναι το τεκμήριο της πειθούς. “Να, δεν το λέω εγώ. Τα βιβλία το λένε…” Ότι ακριβώς συμβαίνει σήμερα. “Να, δεν το λέω εγώ, το βίντεο του τάδε τα λέει όλα…”

Αναρωτιέμαι, τι άλλο μπορεί να συμβολίσει στο μέλλον αυτό το εξαιρετικό ποίημα.

Οι μελοποιημένοι στίχοι του τραγουδιού:

Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ
και μυρσίνη συ δοξαστική
μη παρακαλώ σας μη
λησμονάτε τη χώρα μου!

Αετόμορφα έχει τα ψηλά βουνά
στα ηφαίστεια κλήματα σειρά
και τα σπίτια πιο λευκά
στου γλαυκού το γειτόνεμα!

Τα πικρά μου χέρια με τον κεραυνό
τα γυρίζω πίσω απ’ τον καιρό
τους παλιούς μου φίλους καλώ
με φοβέρες και μ’ αίματα!