Παιγνίδια χωρίς οθόνη

της Βιτάλια Ζίμμερ.

 

Η διαφορά σε σχέση με το σήμερα είναι χαώδης. Οθόνες, παντού οθόνες. Στο σπίτι, στο αυτοκίνητο, στο τραίνο, στο αεροπλάνο, παντού οθόνες. Τα παιδιά αντί να κοιτούν έξω τη φύση, τα δέντρα, τα ποτάμια, τα βουνά και να εκφράζουν απορίες, εστιάζουν μόλις λίγα εκατοστά από τα μάτια τους για τα πολύχρωμα pixels που μιμούνται την κίνηση και βγάζουν περίεργους ήχους. Κάθε παιδί είναι μόνο του, δεν συμμετέχει σε ομαδικά παιχνίδια. Δεν αγγίζονται, δεν μοιράζονται το κοινό παιχνίδι, δεν διεκδικούν τη σειρά τους. Μία μπάλα, λίγες πέτρες, ένα λάστιχο, όλα ήταν σε κοινή χρήση. Περίμενες τη σειρά σου και υπήρχαν κανόνες που τους μάθαινες από γενιά σε γενιά. Ένα ακόμα στοιχείο της λαϊκής παράδοσης. Τώρα όλα έχουν αλλάξει. Ο καθένας έχει τη δική του συσκευή και το μόνο που παρουσιάζει κόπωση είναι ο αυχένας, ενώ τα ρούχα είναι πάντα καθαρά.

Κι οι μεγάλοι όμως δεν υστερούν σε υπερχρήση και απομόνωση. Social media, ειδήσεις, youtube με ακουστικά, συμβάλλουν στην οικογενειακή αφωνία με πρότυπο τους γονείς. Ξαφνικά ο μπαμπάς γελάει μόνος του, γιατί είδε ένα πραγματικά αστείο βίντεο. Η μαμά κάνει τα δικά της. Τα παιδιά μιμούνται τους γονείς. Συνυπάρχουν πλέον και δεν συζούν σε ένα σπίτι, όπου το πιο σημαντικό είναι η λειτουργία του WiFi και του Internet. “Μπαμπά, δεν έχουμε Internet”. 

Κι έρχεται η τηλεκπαίδευση να δείξει μία από τις λίγες σωστές διαστάσεις της τεχνολογίας. Δεν είναι αρκετό ούτε αυτό. Η σωστή χρήση της τεχνολογίας είναι ευθύνη των γονέων και των κηδεμόνων. Είναι θέμα παιδείας από το σπίτι και όχι από το σχολείο. Οι εκπαιδευτικοί έχουν καθήκον τη γνώση μόνο πια και όχι τη γενικότερη παιδεία. Κι αυτό είναι ένα μεγάλο θέμα. 

Στην εικόνα βλέπουμε παιδιά να παίζουν με χαρτοκιβώτια. Η ευτυχία και το μέγεθος της διασκέδασης είναι αποτυπωμένες στα πρόσωπά τους. Επικρατεί ένα όμορφο χάος χωρίς την ανάγκη επιτήρησης των μεγάλων, με παιγνίδια που κατασκεύασαν ή επινόησαν τα ίδια τα παιδιά. Δεν τα αγόρασαν έτοιμα από ένα κατάστημα και δεν απαιτούν μπαταρίες και φόρτιση. Κόστος στο ναδίρ, ευτυχία στο ζενίθ με τη χρήση πραγμάτων που προορίζονταν για τα σκουπίδια. 

Να δεχθώ όμως ότι όλα αλλάζουν. Να δεχθώ ότι το παιγνίδι στη γειτονιά χάθηκε για πάντα. Πρέπει όμως να βρω κάτι που να συγκρίνει με αντικειμενικό τρόπο τις δύο καταστάσεις. Αυτήν της γειτονιάς με τα αυτοσχέδια φτωχικά παιγνίδια και τη σημερινή με τις οθόνες υψηλής ανάλυσης. Νομίζω το βρήκα. Είναι η ποιότητα και ο πλούτος της έκφρασης των παιδιών, στον γραπτό και προφορικό λόγο. Οι συνισταμένες της υποβάθμισης της έκφρασης μέχρι σημείου “υστέρησης”, είναι η υπερχρήση – όχι η ίδια η τεχνολογία και η κακή διδακτική ύλη με την γνώση αποτυπωμένη αδόμητα στα βιβλία. Τα βιβλία μοιάζουν με οθόνες παιγνιδιών, στα οποία η πληροφορία είναι πολύχρωμη και ατάκτως τοποθετημένη. Οι προτάσεις των παιδιών δεν υπακούν στον πιο απλό κανόνα: Υποκείμενο – ρήμα – αντικείμενο. Αυτό το πρόβλημα είναι πολύ πιο σοβαρό από όσο φαίνεται.

Τα φετινά Χριστούγεννα πρέπει να κάνουμε κάτι διαφορετικό όλοι. Τα δώρα μας πρέπει να είναι βιβλία, χωρίς εικόνες, για να διεγείρουν τη φαντασία ξανά. Διότι τα παιδιά έχουν το προνόμιο της αχαλίνωτης φαντασίας, αυτήν που απεμπολήσαμε εμείς οι μεγάλοι, ευτυχώς όχι ανεπιστρεπτί…

Βιβλία…