H δεύτερη φούσκα

γράφει ο Ντίνος Δαφαλιάς.

Όταν τελείωσε το πανηγύρι του χρηματιστηρίου, περίπου στα τέλη του 2000, ξεκίνησε ένα άλλο πάρτι. Ολυμπιάδα και Τράπεζες. Ο Σημίτης έχει καταφέρει να διασωθεί από την 1^η μεγάλη πτώση του ΧΑΑ, αλλά δείχνει αποφασισμένος να κυβερνήσει άλλα 4 χρόνια, με σταθερότητα. Το Ευρώ και η Ολυμπιάδα είναι στην ατζέντα.

Η διοργάνωση της Ολυμπιάδας έχει πολλά παράδοξα. Το πρώτο είναι το νόμισμα του αθλητισμού γενικότερα. Λίγοι το γνωρίζουν, αλλά οι συναλλαγές γίνονται σε Ελβετικά Φράγκα. Εκεί υπάρχει μία βόμβα, η οποία θα σκάσει πολλά χρόνια αργότερα. Οι Ελβετοί λειτουργώντας παρεμβατικά κρατούν το νόμισμά τους χαμηλά, βοηθώντας και αυτοί στην καθιέρωση του Ευρώ. Έχουν δώσει ημερομηνία λήξης για την περίοδο χάριτος και παραγγέλνουν από τώρα χρυσά κουτάλια.

Το 2001, θα βρεθώ στις ΗΠΑ και συγκεκριμένα στην Νέα Υόρκη. Είναι η πρώτη φορά που επισκέπτομαι αυτή τη χώρα και δυστυχώς απογοητεύομαι. Όσο παρακολουθούσα τις ειδήσεις, θεωρούσα δυστυχείς τους πολίτες και βάναυσο το κράτος (πολιτεία και ομοσπονδία). Όταν πήγα εκεί, άλλαξα άρδην την άποψή μου. Το κράτος είναι άψογο. Δεν είναι ακριβώς όπως μας τα λένε, αλλά αυτό ας το αφήσουμε στην άκρη. Σημασία έχει ότι πρόλαβα να επισκεφτώ τους Δίδυμους Πύργους, έμβλημα της Αμερικής και του Καπιταλισμού. Η δε σύντροφός μου, όταν μπαίναμε στο κτήριο είπε το αμίμητο: «τι κτήρια είναι αυτά; Δεν πέφτουν με τίποτα.» Μετά από 10 ημέρες τέλος… Κρατάμε μόνο, ότι η πρότασή μου για Audit στην τράπεζα Interbank στην Αστόρια, θυγατρική της Πειραιώς, έπεσε στο κενό. Τα απόνερα της 11/9 ή 9/11 για τους Αμερικάνους, ήταν ο διπλασιασμός του κόστους της Ολυμπιάδας για τα θέματα ασφαλείας, τα οποία θα υλοποιούνταν σε ένα στυλ «απευθείας αναθέσεων», λόγω του στενού χρονικού περιθωρίου.

Το 2002 έρχεται το ευρώ. Με λάθος ισοτιμία φυσικά. Αυτό ήταν και το πιο τραγικό σφάλμα του Σημίτη. Ότι κόστιζε 100 δραχμές, δηλαδή ένα κέρμα, κόστιζε ξανά ένα κέρμα, αλλά αυτό το νέο κέρμα είχε αξία 340,75 δρχ. Δεν υπήρχε ούτε ένα αγαθό στο Σ/Μ που να κοστίζει πάνω από πεντοχίλιαρο. Μετά από λίγα χρόνια έβλεπες πληθώρα προϊόντων που να κοστίζουν πάνω από 15 ευρώ. Το πεντοχίλιαρο αντικαταστάθηκε από το πενηντάρικο. Η κανονική ισοτιμία έπρεπε να ήταν 1.000 δρχ και τέλος. Μια χαρά είναι το εννιαίο νόμισμα.

Όμως υπήρχε και η θετική πλευρά του Ευρώ, που αφορούσε στο επιτόκιο δανεισμού. Η Ευρώπη δεν είναι ομοσπονδία σε καμία περίπτωση και έχει διαφορετική συμπεριφορά ως προς το νόμισμα. Στις ΗΠΑ κάθε πολιτεία δανείζεται με διαφορετικό επιτόκιο, επειδή απλά το δολάριο είναι σαφέστατα πιο ώριμο ως ομοσπονδιακό νόμισμα. Το βρεφικό Ευρώ δημιούργησε την εντύπωση της συμπαγούς οικονομικής κατάστασης της Ευρώπης, ειδικότερα μετά το πρόγραμμα σύγκλισης των χωρών για την συμμετοχή τους στην Ευρωζώνη. Δηλαδή, οι δανειστές δάνειζαν σε Γάλλους, Ιταλούς, Γερμανούς και Έλληνες με το ίδιο επιτόκιο. Αυτή η ιστορία κράτησε μέχρι το 2008, όταν έσκασε η στεγαστική πίστη στις ΗΠΑ και άρχισαν όλοι να ψάχνονται λίγο περισσότερο. Τότε ανακάλυψαν ότι δανειζόμασταν για να καλύψουμε ελλείματα. Τα νέα δάνεια δημιουργούσαν επιπλέον ελλείματα, μέχρι που χτυπήσαμε κόκκινο στο δείκτη Δάνεια/ΑΕΠ. Το πρώτο θύμα του κλεισίματος της χρηματικής στρόφιγγας ήταν η επιχειρηματική πίστη και συγκεκριμένα τα δάνεια μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Αυτό προκάλεσε τεράστια παρενέργεια στον κατασκευαστικό κλάδο και στην απασχόληση στις επιχειρήσεις μεσαίου-μικρού μεγέθους. Και μετά, καραμπόλα στα στεγαστικά δάνεια λόγω ανεργίας και υπερφορολόγησης.

Οι ευρωσκεπτικιστές της Ελλάδας είχαν διατυπώσει επιφυλάξεις, ορμώμενοι είτε από σωστή κρίση, είτε από πικρία για το οριστικό τέλος του κομμουνισμού. Θα δεχόμουν την κριτική για την ισοτιμία – το μεγάλο λάθος του Σημίτη κατ’ εμέ – αλλά δεν δέχομαι σε καμία περίπτωση το επιχείρημα περί «ιδιωτικού νομίσματος». Όποιος τα έλεγε αυτά ήταν λαϊκιστής. Μοιραία, οι ευρωσκεπτικιστές αρχίζουν να κερδίζουν έδαφος και να μετατρέπονται σε αντιευρωπαϊστές. Όταν ήρθαν τα «καταραμένα» μνημόνια, που όταν τα διάβασα συμφώνησα με το περιεχόμενό τους, στήριξαν την ρητορική τους στο γεγονός, ότι το ευρώ είναι ιδιωτικό. Ναι, είναι ιδιωτικό. Ναι ρε μπουζούκια, όντως είναι ιδιωτικό. Ξεχνάτε όμως ότι και η δραχμή ήταν ιδιωτικό νόμισμα. Ας το εξηγήσουμε λίγο πιο αναλυτικά όμως.

Σε μία χώρα κυκλοφορούν χαρτονομίσματα (banknotes) και κέρματα. Σε όλες τις χώρες του κόσμου τα banknotes εκδίδονται από την Κεντρική Τράπεζα της χώρας και δύναται να αποτελέσουν αντικείμενο συναλλαγής χωρίς σύνορα. Τα κέρματα εκδίδονται από το κράτος και φυσικά δεν είναι ανταλλάξιμα σε ξένη χώρα. Στην Ελλάδα εκδότης των banknotes (επιμένω στον αγγλικό όρο) ήταν η Τράπεζα της Ελλάδος Α.Ε. Μπααα; Ανώνυμη εταιρεία είναι; Ναι, είναι ανώνυμη εταιρεία, όπου κύριος μέτοχος είναι το κράτος και ελέγχει τη διοίκηση. Δεν είναι τυχαία η ιδέα που είχε κάποιος, χουντικός στην ψυχή, να συλλάβουν τον Στουρνάρα. Τελικά, αποδείχθηκε δυστυχία ο έλεγχος της ΤτΕ από το κράτος, παρά το γεγονός ότι οι ετήσιες εκθέσεις όλων των Διοικητών ήταν στο σωστό μήκος κύματος.

Στις μαύρες σελίδες του Σημίτη, καταγράφεται και η πώληση χρυσού. Τον μάζεψε όλον η Γερμανία. Τσούκου τσούκου, όπως πήραμε εμείς το Euro 2004, έτσι οι Γερμανοί μάζεψαν το χρυσάφι…