Ουσίες κι’ οινοπνεύματα

του Γιώργου Λιακόπουλου

 

Είναι γνωστό ότι το ρεμπέτικο τραγούδι κατέγραψε όλες τις συνθήκες της ιστορικο-κοινωνικής περιόδου από τη γέννηση του έως το τέλος του (1850-1950)

Στο περιεχόμενο του , δεν ήταν δυνατόν να μην συμπεριλάβει και το φαινόμενο της χρήσης ουσιών , δημιουργώντας παράλληλα και επικριτές ,κυρίως, από την πλευρά της γραμματοσύνης που οι δόλιοι σκανδαλίζονταν με τα λεγόμενα χασικλίδικα τραγούδια.

Θα πρέπει να επισημανθεί ότι τραγούδια με όμοιο περιεχόμενο δεν άφησαν ασυγκίνητα τα ελαφρά τραγούδια της επιθεώρησης και του θεάτρου που συμπεριέλαβαν και αυτά τη χρήση ουσιών. Οι στιχουργοί κυρίως ήταν : Ο Πέτρος Κυριακός,ο Γιώργος Βιδάλης και ο Κυριάκος Μαυρέας

Η κυκλοφορία των παραπάνω ειδών τραγουδιού δεν ενόχλησε τη γραμματοσύνη γι’αυτό δεν αντέδρασε με τη θεματολογία τους, παρότι αναφέρονταν και αυτά στη χρήση ουσιών. Αυτά δεν χαρακτηρίστηκαν μολυσματικά άσματα. Ας αναφέρουμε ένα παράδειγμα: το τραγούδι που ερμήνευσε το 1935 η Βέμπο με τίτλο » κοκαΐνη» σε στίχους του Σπ Μεταξά και μουσική του Νίκου Ντ’Αντέλις κλπ

Σήμερα δεν θα ασχοληθούμε με την ιστορία των τραγουδιών, συνοπτικά θα προσπαθήσουμε να περιγράψουμε την ιστορική εμφάνιση και την εξέλιξη έως ένα χρονικό διάστημα,της ευφορικής ουσίας που συμπεριλήφθηκε στους στίχους του ρεμπέτικου τραγουδιού . Αυτή η ευφορική ουσία ήταν η κάνναβης ή αλλιώς το κοινώς λεγόμενο χασίς

Τις πρώτες αναφορές για την καλλιέργεια της κάνναβης την συναντάμε στο δεκάτομο έργο του περιηγητή Παυσανία «Ελλήνων περιήγησις» στο οποίο μας γνωρίζει ότι,κατά την περιήγησή του στο νομό Ηλείας οι σημαντικότερες καλλιέργειες – σ’ αυτή την εύφορη γη όπως την αποκαλεί – ήταν η καλλιέργεια της κάνναβης και του λιναριού

Από την καλλιέργεια της κάνναβης παράγονταν διάφορα προϊόντα όπως ίνες για σχοινιά ,ίνες για υφάσματα και αργότερα χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή χαρτιού και οικοδομικων υλικών . Χρησιμοποιούνταν και για ιατρικές χρήσεις. Ιδιαίτερα οι χειρώνακτες αγρότες τη χρησιμοποιούσαν για να καταπραύνουν το σωματικό τους πόνο

Στην περίοδο του Βυζαντίου και στα ύστερα βυζαντινά χρόνια η καλλιέργεια της κάνναβης ήταν διαδεδομένη στη μεγαλύτερη έκταση της οθωμανικής επικράτειας.

Ιδιαίτερα μεγάλη σε έκταση ήταν η καλλιέργεια της κάνναβης στην περιοχή της Σμύρνης προκειμένου να εξασφαλιστεί η μεγάλη ζήτηση του χασίς από τον μουσουλμανικό πληθυσμό του οποίου η θρησκεία απαγόρευε τη χρήση αλκοολούχων ποτών

Για τον ίδιο λόγο και στην Ελλάδα την εποχή των Οθωμανών καλλιεργούσαν κάνναβη προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες των Τούρκων για χρήση χασίς καθώς και για την παραγωγή ινών απαραίτητων στη δημιουργία υφασμάτων

Έτσι και στην Ελλάδα όπως και στην Τουρκία, η χρήση χασίς είχε πάρει έναν κοινωνικό χαρακτήρα όπως κάποιοι σήμερα θα έπιναν ένα ούζο ,ένα τσίπουρο, ένα κρασί ή ένα ρακί

Ακόμη και τα χρόνια της απελευθέρωσης το επίσημο ελληνικό κράτος δεν στάθηκε εμπόδιο στην καλλιέργεια της κάνναβης .

Στα μέσα του 19ου αιώνα προέτρεπε τους αγρότες να στραφούν στην καλλιέργεια κάνναβης

Το 1850 ,το υπουργείο Γεωργίας κάλεσε Κύπριους και Αιγύπτιους προκειμένου να δείξουν στους αγρότες πως να πετύχουν μεγαλύτερα αποτελέσματα στην παραγωγή της κάνναβης

Ο ερευνητής Παναγιώτης Κουνάδης μας πληροφορεί στο βιβλίο του «Ελλήνων απόλαυσις » ότι στο νομό Αρκαδίας στο τελευταίο μισό του 19ου αιώνα η παραγωγή της κάνναβης έφθανε γύρω στις 65 χιλιάδες οκάδες το χρόνο, δηλαδή 80 με 83 τόνους

Το συνοπτικό αυτό κείμενο ως κατακλείδα θα σημειώσει και τις απαγορεύσεις ή τις προσπάθειες των απαγορεύσεων έως το έτος 1936 που ο Μεταξάς εφαρμόζει την απαγόρευση της καλλιέργειας,της εμπορίας και της χρήσης

Απαγορεύσεις :

Το έτος 1890, ο υπουργός εσωτερικών Στέφανος Δραγούμης με την εγκύκλιο 20/5070, απαγόρευσε τη χρήση χασίς μόνο στις φυλακές

Το 1919, απαγορεύτηκε η χρήση στα άτομα που «διήγαν » άτακτο βίο . Ο συγκεκριμένος νόμος 1681/19,περί «αλητείας» και ο νόμος 2107/1920 που απαγόρευε την καλλιέργεια και την εμπορία της κάνναβης αναβλήθηκε έως το 1936

Αντιδράσεις

Το 1920 υπήρξαν μεγάλες αντιδράσεις από τους αγρότες γιατί κινδύνευε η παραγωγή τους ότι θα μείνει απούλητη . Τους αγρότες συνέδραμαν οι βουλευτές με τις αγορεύσεις τους στο κοινοβούλιο οι οποίοι υποστήριζαν την ελευθερία της χρήσης χασίς , προκειμένου να μην χάσουν τους ψηφοφόρους τους.

Υπήρξε και ένας άλλος λόγος που συνέβαλε στην αναστολή αυτών των απαγορευτικών νόμων .

Ο λόγος ήταν ότι, οι καλλιεργητές από το 1908,πλήρωναν φόρο βάση του νόμου ΓΡΚΓ/1906, 8 δραχμές το χρόνο για κάθε στρέμμα .

Με αυτούς τους φόρους το κράτος έφτιαχνε δημοτικούς δρόμους -προηγούνταν οι δρόμοι που ήταν δίπλα από τις καλλιέργειες – αποξήραναν έλη κλπ

Αλλά η προσπάθεια ποινικοποίησης της κάνναβης δεν εφαρμόστηκε στα καπνά ,στο αλκοόλ και ιδιαίτερα στην καλλιέργεια της οπιούχου παπαρούνας ,μορφίνης,κοκαΐνης και ηρωίνης. Τα προϊόντα αυτά εισάγονταν από τη γερμανική εταιρεία Μπάγιερ και χορηγούνταν με συνταγή γιατρού από τα φαρμακεία,έως το 1932 που με νόμο τα απαγόρευσαν .
Τα απαγόρευσαν
Giorgos
γιατί οι χρήστες όπως δείχνουν τα κρατικά στοιχεία ήταν πολυπληθέστεροι των χρηστών του χασίς

ΥΣ : ένα άδολο ερώτημα: αν το κιλό το χασίς στις μέρες μας είχε ένα (1) ευρώ ,θα υπήρχε έμπορος να το διακινεί;

Βέβαια ο νομικός κόσμος θα έχανε δισεκατομμύρια από τους παραβάτες καλλιεργητές ,διακινητές και χρήστες

Ακούμε το τραγούδι του Γιοβάν Τσαούς «πέντε μάγκες του Περαία» το ερμηνεύει ο Αντώνης Καλυβόπουλος , σιδηρουργός στο επάγγελμα (1936)