ο γκρεμός του Χάρου

Χρίστος Σαπρίκης

---

~~~

«τούτη ἡ ἐποχή
τοῦ ἐμφυλίου σπαραγμοῦ
δέν εἶναι ἐποχή
γιά ποίηση
κι ἄλλα παρόμοια: »[1]

~~~

– Φεύγουμε για να στήσουμε τις σκηνές. Ραντεβού αύριο το πρωί κατά τις 9 στο Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης στα Λιβάδια Κοτύλης.

~~~

«σάν πάει κάτι
νά
γραφεῖ
εἶναι
ὡς ἄν
νά γράφονταν
ἀπό τήν ἄλλη μεριά
ἀγγελτηρίων θανάτου
γι’ αὐτό καί
τά ποιήματά μου
εἶν’ τόσο πικραμένα
(καί πότε -ἄλλωστε- δέν ἦσαν;)
κι εἶναι
-πρό πάντων-
καί
τόσο
λίγα » [1]

~~~

-Τελευταία μέρα σήμερα θα κάνουμε μια ήπια διαδρομή. Από εδώ στον Πύργο Κοτύλης στα 1.760 (είναι λίγο απότομη, αλλά εύκολη η ανάβαση), μετά στον γκρεμό του Χάρου και επιστρέφουμε απ’ τον δασικό δρόμο. Κοντά στα 9 χιλιόμετρα, σε 3 ώρες με τις στάσεις μέσα είμαστε πίσω και φεύγουμε για Νεστόριο.

~~~

«Μιλώ για τα τελευταία σαλπίσματα των νικημένων στρατιωτών
Για τα τελευταία κουρέλια από τα γιορτινά μας φορέματα» [2]

~~~

-Βλέπεις απέναντι πώς πέφτει το βουνό 300 μέτρα κάθετα κάτω; Είναι ο γκρεμός του Χάρου.

-Εδώ στον Πύργο, τα γύρω υψώματα και κάτω στη χαράδρα έγιναν μερικές από τις πιο σκληρές μάχες στον εμφύλιο το καλοκαίρι του 1947.

-Στην κορυφή του γκρεμού, στις 15 Ιουλίου του 1947, είχε εγκλωβιστεί μια ομάδα ανταρτών και όταν τα πυρομαχικά τους εξαντλήθηκαν, τρεις από αυτούς για να μην πέσουν στα χέρια του στρατού ρίχτηκαν στον γκρεμό.

-Υπάρχει ένα μνημείο εκεί. Θα το δούμε μόλις φτάσουμε.

~~~

«Μιλώ για τις ατέλειωτες νύχτες όταν το φως λιγοστεύει τα ξημερώματα
…
Μα πιο πολύ μιλώ για τους ψαράδες
Π’ αφήσανε τα δίχτυα τους και πήρανε τα βήματά Του
Κι όταν Αυτός κουράστηκε αυτοί δεν ξαποστάσαν
Κι όταν Αυτός τούς πρόδωσε αυτοί δεν αρνηθήκαν
Κι όταν Αυτός δοξάστηκε αυτοί στρέψαν τα μάτια
Κι οι σύντροφοι τους φτύνανε και τους σταυρώναν
Κι αυτοί, γαλήνιοι, το δρόμο παίρνουνε π’ άκρη δεν έχει
Χωρίς το βλέμμα τους να σκοτεινιάσει ή να λυγίσει
Όρθιοι και μόνοι μες στη φοβερή ερημία του πλήθους.» [2]

---

[1] Νίκος Ἐγγονόπουλος, Ποίηση 1948, Έλευσις, 1948, Ίκαρος
[2] Μανόλης Αναγνωστάκης, Μιλώ… , Συνέχεια 1, 1954, Θεμέλιο