Η ΠΙΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΜΕΝΗ ΝΟΣΟΣ
ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ
❀❀❀❀❀❀
του Γιώργου Λιακόπουλου
Για δεκαετίες η φυματίωση έχει στην Ελλάδα αποδεκατίσει τον πληθυσμό της.
Η Πεντέλη και τα Μελίσσια γίνονται πόλος έλξης των ασθενών για το καθαρό τους κλίμα κυρίως κατά το καλοκαίρι. Στα Μελίσσια ,στο Ασβεστοχώρι Θεσσαλονίκης και στην Πεντέλη λειτουργούν σανατόρια.
Στην Πεντέλη οικοδομούνται παραθεριστικές κατοικίες γα τους φυματικούς που τα επισκέπτονται κυρίως τους θερινούς μήνες.
Όσοι δεν κατορθώνουν να κτίσουν σπίτι, κατασκηνώνουν στα πευκοδάση της, με αποτέλεσμα 10.000 άτομα να επισκέπτονται με τις σκηνές τους αυτή την ορεινή κοινότητα.
Η φυματίωση πέρασε στις τέχνες και αποτέλεσε πηγή έμπνευσης κυρίως στη μουσική καθώς και στη ζωγραφική ,στο θέατρο ,στην ποίηση και στη λογοτεχνία.
Καμία άλλη νόσος δεν τραγουδήθηκε τόσο πολύ όσο η νόσος της φυματίωσης!
Πώς ήταν δυνατόν να αφήσει αδιάφορους τους λαϊκούς συνθέτες του ρεμπέτικου,αφού αυτοί ήσαν οι πιο αυθεντικοί καταγραφείς της καθημερινότητας.
Από το 1925 έως το 1955,έχουν εντοπιστεί σαράντα τραγούδια που το περιεχόμενο τους αναφέρεται στη φυματίωση.
Αρχικά εμφανίστηκαν ως αμανέδες ,με πρώτον έναν σμυρναίικο Μανέ που ο κατακυριευμένος από το ερωτικό του πάθος ερωτευμένος δίνει κατάρα και ευχή στην αγαπημένη του.
«Θέλω να γίνεις φθισικιά, μα όχι να πεθάνεις για να περνώ και να ρωτώ ,τι έχεις και τι κάνεις «.
Εκτός από τους αμανέδες τα υπόλοιπα τραγούδια που δραματικά περιγράφουν τη φυματίωση είναι σε ρυθμό ζεϊμπέκικο.
* Το ρεμπέτικο κατανομάζει τη φυματίωση ως φθίση σε 5 τραγούδια, και με τον επιθετικό προσδιορισμό φθισικός σε 8 τραγούδια (παρατηρείται σε όλα τα τραγούδια ο ασθενής να είναι άντρας !). Επίσης χρησιμοποιεί και το ρήμα φθείρομαι σε 4 τραγούδια * Οι όροι μαράζι ,βάσανο ,μεράκι κατακλύζουν τη δισκογραφία. Και σε ένα τραγούδι αναφέρεται ο όρος χτικιό * Επίσης προσδιορίζονται στα τραγούδια και οι χώροι νοσηλείας δηλαδή τα σανατόρια της Πεντέλης,της Πάρνηθας και του Ασβεστοχωρίου * Τέλος, η αναφορά στη μάνα είναι πρωταρχική . Απουσιάζει κάθε αναφορά στη μορφή του πατέρα.
Μετά την ανακάλυψη της πενικιλίνης το 43 , αρχίζει να σώζεται η ζωή των νοσούντων.
Έτσι ,μετά την απελευθέρωση ηχογραφήθηκαν ανάμεσα στο 46-52 μόνο τρία τραγούδια, οι στίχοι των οποίων δίνουν και μια ελπίδα ανάρρωσης.
Ένα από αυτά που επιλέγω να ακούσουμε είναι το αγαπημένο τραγούδι του Γιάννη Παπαϊωάννου «στα πεύκα και στα έλατα» . Στίχοι του Βασιλειάδη -Τσάντα.
Την ηχογράφηση την έκανε ο στιχουργός/δημοσιογράφος Λευτέρης Παπαδόπουλος στις 7 το πρωί, όταν πήγε στην κουζίνα του κέντρου Χάραμα που εμφανιζόταν ο Γιάννης Παπαϊωάννου για να του πάρει συνέντευξη.
Ακούμε τον Μπάρμα-Γιάννη να «ζωγραφίζει» με το μπουζούκι του και να τραγουδάει συγκινητικά το πιο αγαπημένο του τραγούδι.
imaginistes 