η ποιητική περιπλάνηση στο σινεμά 3

Ακίρα Κουροσάβα (黒澤 明 or 黒沢 明…Ντερσού Ουζαλά

Ντερσού Ουζαλά: Ένα οπτικό ποίημα, βασισμένο σε δύο βιβλία του Ρώσου συγγραφέα Βλαδιμίρ Αρσένιεφ,  γυρίστηκε το 1975 και απέσπασε το Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας. Αφορά την ζωή ενός σοφού ανθρώπου στα βουνά

Πρόκειται για ένα οικολογικό δράμα, έναν ύμνο στη φύση, που για κεντρικό πρόσωπο έχει τον ομώνυμο ήρωα. Το σενάριο βασίστηκε στα δύο βιβλία του τοπογράφου/εξερευνητή Βλαντιμίρ Αρσένιεφ, ο οποίος το 1902 μαζί με την ομάδα του στάλθηκε να χαρτογραφήσει την περιοχή Ουσούρι της Σιβηρίας. Εκεί γνωρίζεται με τον μικρόσωμο ηλικιωμένο κυνηγό Ντερσού Ουζαλά (που ζει για χρόνια στη φύση και έχει γίνει ένα με αυτήν) και αποφασίζουν να γίνει ο οδηγός τους. Στην αρχή τον παρεξηγούν επειδή μιλάει με το νερό, τη φωτιά και τον άνεμο. Αλλά οι γνώσεις του γύρω από τα μυστικά της φύσης εντυπωσιάζουν τον Αρσένιεφ και σύντομα αναπτύσσεται μεταξύ τους μια βαθειά φιλία. Με ένα λυρικό τρόπο, σχεδόν σε στυλ ντοκιμαντέρ, ο Κουροσάουα δείχνει τον εκπρόσωπο του πολιτισμού και των επιστημών ως έναν ανίδεο (όπως κι εμείς οι θεατές) μπροστά στο μεγαλείο της φύσης, που κοιτάμε αλλά δεν βλέπουμε. Γυρισμένο σχεδόν εξ ολοκλήρου στη φύση, η ταινία έχει εκπληκτικά πλάνα, γνήσια συγκίνηση και πολλά πράματα που μπορεί να μάθει ένας άνθρωπος της πόλης.

Ένας λοχαγός με τους στρατιώτες του πηγαίνουν να εξερευνήσουν τους δρόμους για τοπογραφική φωτογράφηση το 1902 στην Ουσουρριανή περιφέρεια, στην περιοχή Σικότοφ. «Κάποτε», λέει ο λοχαγός, «τα βουνά έχουν ελκυστική μορφή και κάποτε άγρια. Το αίσθημα αυτό δεν μπορεί να είναι προσωπικό. Είναι γενικό για όλα τα μέλη της ομάδας». Διανυκτερεύουν στο μέρος αυτό που τους προκαλεί φόβο και εκεί τους βρίσκει ο Ντερσού Ουζαλά. Ένας άνθρωπος που ζει στο βουνό ως κυνηγός. Έχει χάσει τη γυναίκα του και τα παιδιά του από ευλογιά. Η μοναχική του παραμονή στο βουνό, η διορατικότητα, η παρατηρητικότητα και η καλή του ψυχή τον οδήγησαν να έχει μια απόλυτα αρμονική σχέση με την φύση.

Ο λοχαγός του προτείνει να πάει οδηγός της ομάδας του κι εκείνος δέχεται. Μέρα με την ημέρα αναπτύσσεται μεταξύ τους σχέση εμπιστοσύνης, εκτίμησης και αγάπης. Οι στρατιώτες δεν καταλαβαίνουν τη σοφία του Ντερσού και συχνά τον κοροϊδεύουν και τον περιγελούν. Αυτός δεν παρεξηγείται. Έχει μια βαθιά κατανόηση του κόσμου. Του κόσμου του έμψυχου, αλλά και το άψυχου. Δικαίως χαρακτηρίζεται από τυς κριτικούς αυτή η ταινία ως οικολογικό δράμα.

Αυτά που περνούν απαρατήρητα για τους άλλους ο Ντερσού τα παρατηρεί. Η παραμονή του στο Δάσος του έχει διδάξει πως τίποτα δεν πρέπει να περνά αδιάφορο. Όλα έχουν ένα νόημα κι έναν λόγο ύπαρξης. ΄Ολα αξίζουν τον σεβασμό του ανθρώπου και αν τα σεβαστεί θα τον σεβαστούν κι αυτά. Έτσι μαθαίνει να ερμηνεύει τα χνάρια και να προετοιμάζεται γι’ αυτό που θα συναντήσει. Έτσι διαβάζει τον καιρό. Έτσι φροντίζει γι’ αυτό που θα ακολουθήσει πριν δει το πρόσωπό του, όπως και γι’ αυτό που θα έρθει ξωπίσω του. Η ενότητα του κόσμου συνιστά την ίδια του την ζωή. Η αποστολή τελειώνει το έργο της, αλλά την άνοιξη του 1907 πηγαίνει πάλι στο ίδιο μέρος για νέες φωτογραφήσεις. Ο λοχαγός με τον Ντερσού ξανασμίγουν και μετά από τον χωρισμό τους, η φιλία τους τώρα είναι ακόμα πιο βαθιά. Ο Ντερσού σώζει δυο τρεις φορές την ζωή του λοχαγού, αλλά αυτό γι’ αυτόν είναι φυσικό και αυτονόητο. Κανένα αίσθημα ηρωισμού δεν τον διακατέχει. Κατά ανάλογο τρόπο χαλάει και τις παγίδες που έχουν στήσει Κινέζοι μόνο για να παγιδέψουν ζώα, χωρίς να έχουν σκοπό να τα φάνε, παρά μόνο να τα εξαφανίσουν. Κάποια στιγμή διαπιστώνει με τρόμο πως έχει μειωθεί η όρασή του. Δεν μπορεί πια να ζει στο δάσος. Δεν μπορεί να είναι κυνηγός. Ο λοχαγός τον καλεί να μείνει μαζί του στη Μόσχα και δέχεται.

Η ασφυκτική ζωή στο διαμέρισμα της πόλης δεν είναι όμως για τον Ντερσού. Γρήγορα καταλαβαίνει πως αυτός ο τρόπος ζωής δεν του ταιριάζει κι ας τον περιβάλλει με πολλή αγάπη η οικογένεια του λοχαγού, η γυναίκα του κι ο μικρός του γιος που τον θαυμάζει απερίγραπτα. Αποφασίζει να γυρίσει στο βουνό. Ο φίλος του πηγαίνει στο δωμάτιο και του φέρνει ένα ολοκαίνουριο ντουφέκι, το τελευταίο μοντέλο που μόλις έχει κυκλοφορήσει και δεν απαιτεί τέλεια όραση για να σημαδέψεις. Ο Ντερσού φεύγει και σε λίγο ειδοποιούν τον λοχαγό πως τον βρήκαν σκοτωμένο σ’ ένα χωριό στις παρυφές του βουνού. Μάλλον τον έχει σκοτώσει κάποιος άνθρωπος για να του πάρει το ντουφέκι. Ο λοχαγός τον θάβει εκεί. Όταν αργότερα πάει στο μνήμα, μνήμα δεν υπάρχει. Το χωριό χτιζόνταν εκείνο το διάστημα και τα δύο δέντρα ανάμεσα στα οποία ήταν θαμμένος ο Ντερσού έχουν κοπεί. Τα απομεινάρια όμως των δύο κομμένων δέντρων είναι εκεί . Σαν εστία μιας φιλίας που δεν τερμάτισε  .

Επιπλέον Πληροφορίες

Η ταινία αυτή, είναι η πρώτη ταινία που ο Κουροσάουα γυρίζει εκτός ιαπωνικού εδάφους. Είχε προηγηθεί μια πολύ δύσκολη περίοδος για τον σκηνοθέτη. Παρά τις μεγάλες επιτυχίες που ακολουθούν η μια την άλλη μεταξύ των ετών 1950-1965, η δεκαετία  1965- 1975 είναι πολύ δύσκολη. Η εισπρακτική αποτυχία της τελευταίας του ταινίας Dodesukaden, για την ολοκλήρωση της οποίας χρειάστηκαν πέντε χρόνια του στοίχησε πολύ. Στο εξής οι πόρτες των ιαπωνικών κινηματογραφικών στούντιο είναι κλειστές γι’ αυτόν, μιας και το κοινό ζητά πλέον ταινίες δράσης και πολεμικών τεχνών. Ο Κουροσάουα είναι απελπισμένος, φτάνει ως το σημείο να κάνει απόπειρα αυτοκτονίας.

Κατορθώνει, ωστόσο να ανακάμψει και στρέφεται στο εξωτερικό για χρηματοδότηση. Η «χείρα βοηθείας» που θα τον βγάλει από το αδιέξοδό του θα έρθει από τη Ρωσία. Δέχεται να μεταβεί στη Σοβιετική Ένωση για τα γυρίσματα μιας ταινίας βασισμένης σε δύο βιβλία του Βλαντιμίρ Αρσένιεφ. Το αποτέλεσμα θα είναι η αριστουργηματική ταινία Ντερσού Ουζαλά, ένα οικολογικό μανιφέστο, μια ταινία – ύμνος στο μεγαλείο της φύσης, που θα κερδίσει το Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας (1975).

Στην ταινία αυτή, ο ουμανισμός του Κουροσάουα, που είναι άλλωστε ο κύριος ιδεολογικός άξονας που διαπερνά ολόκληρο το έργο του, βρίσκει εδώ μια εντελώς ελεύθερη διέξοδο.

Σκηνοθεσία: Akira Kurosawa

Σενάριο:  Akira Kurosawa, Yurily Nagibin

Πρωταγωνιστούν: Yurily Solomin, Maksim Munzuk, Mikhail Bycklov

Μουσική: Isaak Shvarts

 

Πηγή: http://www.culturenow.gr/dersu-uzala-toy-akira-kurosawa/