Νοτιάδες στην Αθήνα… και αιθαλομίχλη στο Λονδίνο του 1952

Το παρακάτω κείμενο  έχει συμβολικό χαρακτήρα και θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως προσπάθεια και συνεισφορά της αρθρογράφου στην ερμηνεία της αισθητικής και πολιτικής ατμόσφαιρας  που βιώνουμε στον τόπο μας.

της Αλεξάνδρας Λαμπροπούλου

Από τον Δεκέμβρη του 1952 έως το Μάρτιο του 1953, στην ευρύτερη περιοχή του Λονδίνου, 12.000 πολίτες πέθαναν, στη χειρότερη καταστροφή που έχει καταγραφεί στα χρονικά της αστικής μόλυνσης. Περίπου 1.000.000 καμινάδες έβγαζαν πυκνό καπνό, αναθυμιάσεις και αιωρούμενα σωματίδια, τα οποία συσσωρεύτηκαν κάνοντας την ατμόσφαιρα αποπνικτική.

Συγκεκριμένα, στις 5 Δεκεμβρίου και για πέντε μέρες το Λονδίνο παρέλυσε, οι δημόσιες μεταφορές σταμάτησαν, εκτός από το μετρό όπου ήταν υπόγειο.

Τα πλοία στον Τάμεση, οι αερομεταφορές και τα τρένα έμειναν ακίνητα. Οι οδηγοί των αυτοκινήτων, ακόμα και μέρα μεσημέρι, άναβαν τα φώτα και αναγκάζονταν να βγάζουν τα κεφάλια τους έξω από το παράθυρο, για να μπορέσουν να δουν μέσα στην κίτρινη ομίχλη, έστω και ένα μέτρο. Οι πεζοί μέχρι να επιστρέψουν στα σπίτια τους έμοιαζαν με ανθρακωρύχοι με τα μαύρα τους πρόσωπα.

Το Λονδίνο λόγω της εκτεταμένης χρήσης άνθρακα και λιγνίτη, υπέφερε πολλά χρόνια και πριν από το γεγονός του 1952, ήδη από τον 15^ο αιώνα, ενώ υπήρχαν εκτεταμένες διαφωνίες για το κατά πόσο επηρεάζει ή όχι την υγεία των πολιτών η αιθαλομίχλη. Οι διαφωνίες έληξαν απότομα το Δεκέμβριο του 1952 όταν μέσα σε μια εβδομάδα πέθαναν 4.703 άτομα, ενώ και τον προηγούμενο χρόνο την ίδια ακριβώς εβδομάδα είχαν διαπιστωθεί 1.852 θάνατοι, γεγονός που είχε αγνοηθεί τότε.

Η κυβέρνηση θέλοντας να μειώσει το γεγονός ζήτησε να χρησιμοποιηθούν μάσκες αιθαλομίχλης κάτι που ως γνωστόν δεν είχε αποτέλεσμα και θεωρήθηκε και κυνικό μέτρο, ενώ συστάθηκε επιτροπή διερεύνησης τρόπων αντιμετώπισης, αντί άμεσων τρόπων επίλυσης της κρίσης.

Μέχρι το 1956 οι θάνατοι παρέμειναν σε υψηλά επίπεδα ακόμα και από την κρίση του 1952. Οι κυβερνητικοί δισταγμοί ήταν βεβαίως οικονομικοί, και αφορούσαν το extra κόστος που απαιτούσε η χρήση καθαρότερων μορφών ενέργειας, ενώ οι επίσημες κυβερνητικές αναφορές των θανάτων, ήταν «επιδημία γρίπης» κάτι που ουδέποτε υπήρξε.

Τελικά η Βουλή το 1956 πέρασε το νομοσχέδιο «Cleanair» το οποίο παρέμεινε ενεργό μέχρι το 1964 και αφορούσε την απαγόρευση της χρήσης λιγνίτη και κάρβουνου, μέσα στα αστικά κέντρα, δημιουργώντας καθαρές ζώνες αλλά και τη μετάβαση σε άλλες μορφές ενέργειας, δίνοντας επιδοτήσεις στους πολίτες για τη χρήση γκαζιού, πετρελαίου και ρεύματος σαν μέσω θέρμανσης. Βέβαια η μετάβαση ήταν πολύ αργή και παρόμοιο φαινόμενο εμφανίστηκε και το 1962 σε μικρότερη πλέον κλίμακα, με 750 θανάτους.