Στο Μπραχάμι μιας άλλης εποχής 25…περί οίνου ο λόγος

του Χρήστου Πιπίνη

Οι ταβέρνες, τα κουτούκια, τα καπηλειά, τα μαγέρικα, οι μπακαλοταβέρνες, όπου σερβίρεται κατά κύριο λόγο κρασί, αλλά και τα ουζερί, τα διάφορα νυχτερινά «κωλόμπαρα» (μικρά σκοτεινά μαγαζιά όπου το σέρβις γινόταν από γυναίκες), χαμαιτυπεία, παράνομες μπαρμπουτιέρες και χαρτοπαικτικές λέσχες όπου εκτός των άλλων δραστηριοτήτων προσφέρονταν και αλκοόλ, ανέκαθεν αποτελούσαν ιδιαίτερες πολιτισμικές αξίες στις λαϊκές γειτονιές όπου οι κώδικες συμπεριφοράς εντός τους, ήταν άγραφοι μεν, ουσιαστικοί δε για τον τρόπο λειτουργίας τους. 

Στα ταπεινά Μπραχαμιώτικα κουτούκια, όπως και σε κάθε κουτούκι της Ελληνικής Επικράτειας, τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο, είχε το κρασοπότηρο. Ο σεβασμός και ο τρόπος που  μεταχειρίζονταν το ποτήρι που έπιναν το κρασάκι τους οι πελάτες του μαγαζιού, ήταν το Α και το Ω ενός σεμνού, μάγκα οινοπότη. Το κρασί είναι το μέσον που κάνει τη συνάθροιση της παρέας, ιερή. Αποτελεί κατά κύριο λόγο σπονδή στη φιλία. Όρκοι πίστης όπως «ορκίζομαι στο κρασί που πίνω», «έχουμε πιει ένα κρασί μαζί»…δείχνουν του λόγου το αληθές. Όταν τσουγκρίζεις με τους άλλους τα ποτήρια, μετέχεις σε μια τελετουργική διαδικασία που σκοπό έχει να μετουσιώσει τη στιγμή εκείνη σε πιστοποίηση αιώνιας φιλίας και αλληλοεκτίμησης. Η παρέα που πίνει, κουβεντιάζει, καλαμπουρίζει, τραγουδάει γύρω απ’ το τραπέζι , συμπεριφέρεται όπως οι άνθρωποι στην αρχαιότητα με την έκχυση κρασιού στις σπονδές. Οι προπόσεις, οι ευχές και τα τσουγκρίσματα δεν είναι τίποτα άλλο παρά η επιβεβαίωση διατήρησης της αίσθησης της ενότητας.

Οι κώδικες που συνιστούν μια σωστή οινοποσία πρέπει να τηρούνται στο μεγαλύτερο μέρος τους προκειμένου ν’ αποφεύγονται δυσαρέσκειες και παρεξηγήσεις. Όποιος πάρει την πρωτοβουλία να κεράσει, δηλαδή να γεμίσει τα ποτήρια των συνδαιτημόνων του, οφείλει να είναι προσεκτικός και να μην τα «καντηλώνει», δηλαδή να τα ξεχειλίζει, αλλά να βάζει κρασί λίγο πιο πάνω από τη μέση «μέχρι τα βραχάκια». Θεωρείται τουλάχιστον άκομψο εάν κάποιος σκεπάζει με την παλάμη το ποτήρι του, με σκοπό ν’ αποτρέψει την γέμιση. Όταν δε κάποιος για οποιανδήποτε λόγο, κρατά το ποτήρι στο χέρι του, ο κεραστής, είναι υποχρεωμένος να υπενθυμίσει στο συνεστιαζόμενο την υποχρέωσή του να τοποθετήσει το ποτήρι επάνω στο τραπέζι, για να κεραστεί.

Είναι φυσικά ανεπίτρεπτο να προκαλείται κάποιος από την παρέα και να πιέζεται ώστε πιει παραπάνω από όσο θέλει. Ο κεραστής πρέπει μόνον να συμπληρώνει όσο λείπει και να είναι ισόποσο με τα υπόλοιπα. Στις παρέες αυτού του τύπου δε χωράνε εύκολα μπελαδήδες, μανουρατζήδες και παρεξηγιάρηδες.

Στη φωτό που δημοσιεύουμε, βλέπουμε την κορυφαία κίνηση δύο Μπραχαμιωτών σε καπηλειό της περιοχής να σταυρώνουν τα ποτήρια προκειμένου να ομνύσουν στη «μοιραία χαρά» στ’ όνομα της αιώνιας φιλίας τους. Το σταύρωμα των ποτηριών συμβαίνει συνήθως τις μικρές ώρες όπου αίρονται οι παλιές παρεξηγήσεις και κινείται η διαδικασία της επανασύνδεσης. Ένας από τους δυο, παίρνει το ποτήρι με το δεξί χέρι του, το προσαρμόζει στα χείλη του δημιουργώντας ένα κύκλο με το χέρι του και ο άλλος πρέπει να περάσει το γεμάτο ποτήρι πάντα και αυτός με το δεξί του χέρι μέσα από τον κύκλο του πρώτου και να φέρει το ποτήρι στα χείλη του για να πιουν σταυρωτά.