Μουσικά σχόλια – VIVALDI…Οι 4 εποχές του «κόκκινου παπά»

του Αντώνη Θ. Παπαδόπουλου

Ως γνωστόν η μουσική είναι μη πεπερασμένη, δηλαδή κατά μια έννοια δεν έχει τέλος. Στην ιστορία της, δημιουργήθηκαν αριστουργήματα, μερικά από αυτά όμως έμελε να μείνουν ως σημεία αναφοράς για τους φιλόμουσους.Ο Antonio Vivaldi (1678-1841), ήταν ένας ιερέας από την Βενετία που χαϊδευτικά τον φώναζαν «κόκκινο παπά» λόγω του χρώματος των μαλλιών του. Περί το 1725 σύνδεσε τέσσερα κονσέρτα ένα για κάθε εποχή.

Αυτά τα κονσέρτα έμειναν στην ιστορία της μουσικής και αποτελούν πλέον σπουδή για κάποιον που ενδιαφέρεται να εμβαθύνει στην μουσική σύνδεση. Τι είναι όμως αυτό που τα κάνει τόσο ξεχωριστά και μεγαλοφυές ακόμα και για μας, τους κοινούς ακροατές;

ΑΝΟΙΞΗ: Αποτελείται από τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος ¨η άνοιξη καλωσορίζει τα πουλιά και τα λουλούδια¨, όπως είχε πει και ο ίδιος ο δημιουργός. Με μια ιδιαίτερη δεξιοτεχνία, τα βιολιά μιμούνται τα πουλιά ή ακόμα και ρυάκια με τρεχούμενο νερό. Στα άλλα δύο μέρη, τα ηχοχρώματα των εγχόρδων καταλαγιάζουν και παραπέμπουν, ίσως, σε ήρεμο και όμορφο ανοιξιάτικο σούρουπο.

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ: Στο πρώτο μέρος οι γρήγορες μεταπτώσεις στις μουσικές κλίμακες, μας δίνουν μια εικόνα από μια βαριά ζεστή ατμόσφαιρα πού καταλήγει στο δεύτερο μέρος, σε μια νωχελική και οκνηρή κατάσταση έως ότου ξεσπάσει στο τρίτο μέρος η δυνατή καλοκαιρινή καταιγίδα, με αστραπές, έντονη βροχή και ίσως και χαλάζι.

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ: Στα δύο πρώτα μέρη, όπως έχει περιγράψει και ο ίδιος ο συνθέτης, διακρίνεται μια ηρεμία στις μουσικές απεικονίσεις, εκφράζοντας ταυτόχρονα και την ικανοποίηση από τον τέλος του τρύγου των σταφυλιών και της επερχόμενης αγροτικής ανάπαυσης. Στο τελευταίο μέρος υπάρχει μια έξαρση η οποία προφανώς δηλώνει την προετοιμασία της φύσης για τον επερχόμενο χειμώνα και τις μεταβολές στην πλάση και στους ανθρώπους.

ΧΕΙΜΩΝΑΣ : Εδώ καταλήγει η επιβλητικότητα της όλης σύλληψης του έργου. Στο πρώτο μέρος το μακρόσυρτο σόλο του βιολιού μας φέρνει την εικόνα από παγωμένα τοπία ενώ το τρέμολο στον ήχο των εγχόρδων τον παγερό άνεμο που φυσάει κάποιες στιγμές. Στο δεύτερο μέρος η μουσική ¨κατεβαίνει¨ και με απαλές εναλλαγές στο ύφος, μας παραπέμπει μάλλον στην ζέστη του σπιτιού, ίσως κοντά στο τζάκι. Τέλος, στο τρίτο μέρος κάποια γρήγορα σημεία μας επαναφέρουν στην εικόνα της παγωμένης φύσης και του κρύου αέρα.

Εν κατακλείδι, το συγκεκριμένο έργο, αποτελεί μια πανδαισία ήχων που με την σειρά τους δημιουργούν χρώματα, εικόνες ακόμα και συναισθήματα στον ακροατή. Και ίσως αυτό να είναι που το κάνει ξεχωριστό. Στην περιγραφή των εποχών δανείστηκα λόγια του ίδιου του Vivaldi με σκοπό να μπορέσω να σας περάσω με πιο άμεσο τρόπο, την μαγεία που αναβλύζει από μουσικές του λεγόμενου «μπαρόκ», τις εικόνες που δημιουργούνται μέσα από ηχοχρώματα των μουσικών κλιμάκων και των συγχορδιών, πείθοντας ίσως κάποιους να ακούσουν και κάτι διαφορετικό από ότι συνήθως.

Κλείστε τα μάτια σας, ταξιδέψτε σε τοπία, αφεθείτε σε ήχους και εικόνες που τυχόν θα σας γεννηθούν…