Ο φωτογράφος Δημήτρης Χαρισιάδης στο Αλβανικό μέτωπο

Ο μεγάλος φωτογράφος Δημήτρης Χαρισιάδης γεννήθηκε στις 15 Αυγούστου του 1911 σε αστική οικογένεια της Καβάλας. Εννέα χρόνια μετά, το 1920, η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου ο Χαρισιάδης μαθήτευσε στη Λεόντειο Σχολή. Οι γονείς του σε ηλικία 19 χρόνων τον έστειλαν να σπουδάσει χημεία στη Λωζάννη της Ελβετίας. Το 1933 επέστρεψε στην Αθήνα όπου και εργάστηκε ως χημικός στο εργοστάσιο πλαστικών του πατέρα του.

Αυτοδίδακτος, μυήθηκε στη φωτογραφία μελετώντας ξένα περιοδικά και βιβλία. Από τα πρώτα αυτά πειραματικά χρόνια δυστυχώς δεν διασώζεται το φωτογραφικό του έργο. Σχετικά κείμενα όμως μαρτυρούν τη συμμετοχή του σε εκθέσεις διεθνούς εμβέλειας, όπου κέρδισε μάλιστα το 1927 το δεύτερο βραβείο ερασιτεχνικής φωτογραφίας σε διαγωνισμό στη Σκωτία.

Kουβαλώντας φωτογραφική μηχανή ο Xαρισιάδης μόνο για αναμνηστικές λήψεις, όπως αυτή, ένα τυχαίο συμβάν στάθηκε αφορμή να αναλάβει καθήκοντα επίσημου στρατιωτικού φωτογράφου. Πότε μόνος, πότε ομαδικά με άλλους, δεν διαγράφει τις αναμνηστικές λήψεις, ούτε βέβαια τις καλλιτεχνικές. H χαλαρότητα της αναμονής στις αναμνηστικές βοηθάει στη διακρισή τους από τις υπόλοιπες. Eίναι όμως εξαιρετικά δύσκολο να διαχωρίσει κανείς ανάμεσα σ’ αυτές τις υπόλοιπες, που αποτελούν και τη μεγάλη πλειοψηφία, ποιες λήψεις προέκυψαν από προσωπική βούληση και ποιες κατόπιν εντολής. H απουσία ημερομηνιών στον αρχειακό κατάλογο, που συντάχθηκε πολύ αργότερα και δεν φέρει παρά μόνο τίτλους, καθιστά τη μεταξύ τους ταξινόμηση ακόμη δυσκολότερη. O συστηματικός επιμελητής που θα σκύψει στο αρχείο Xαρισιάδη, εδώ θα βρεθεί μπροστά σε σπαζοκεφαλιές.

Λεπτομέρειες για τη συμμετοχή και τη συμβολή του Χαρισιάδη στον πόλεμο του ’40 παρέχονται στο άρθρο του Α. Κιτροέφ με τίτλο «Artist in Light, an introduction to Dimitrios Harissiadis» που δημοσιεύτηκε το 1959 στο περιοδικό της Ελληνοαμερικανικής Ενώσεως Odyssey. Σύμφωνα με αυτό, ανάμεσα στα πράγματα που πήρε μαζί του ήταν και μία φωτογραφική μηχανή Rolleiflex. Μια μέρα καθώς φωτογράφιζε, χωρίς σχετική άδεια και για προσωπική του χρήση, μια ομάδα στρατιωτών σε περιοχή κοντά στο στρατόπεδο της Μπομποστίτσας, είδε ένα αυτοκίνητο να σταματάει και από μέσα να βγαίνει ένας στρατηγός κρατώντας στα χέρια του μια ξύλινη ράβδο. Ο στρατηγός Γεώργιος Κοσμάς, διοικητής του Συγκροτήματος Μεραρχιών «Κ», ρώτησε τον Χαρισιάδη αν αυτό που κρατούσε στα χέρια του ήταν φωτογραφική μηχανή. Ο Χαρισιάδης με τρεμάμενη φωνή απάντησε καταφατικά. Τη στιγμή εκείνη, ο στρατηγός γύρισε στον βοηθό του και διέταξε να σταλεί ο Χαρισιάδης αμέσως στο Τομόρι, προκειμένου να αποτυπώσει με τον φακό του τις βαρβαρότητες των Ιταλών. Λίγες ημέρες πριν είχε κυκλοφορήσει η φήμη ότι Ιταλοί στρατιώτες είχαν ακρωτηριάσει τα σώματα νεκρών Eλλήνων στρατιωτών. Το Γενικό Επιτελείο Στρατού είχε ζητήσει αποδεικτικό εικονογραφικό υλικό αυτής της ενέργειας. Τελικά, ο Χαρισιάδης πήγε στο Τομόρι απλά για να διαπιστώσει ότι η φήμη αυτή δεν ευσταθούσε…

Φύσει και θέσει κοσμοπολίτης, γόνος μεγαλοαστικής οικογένειας, αλλά και συνεργάτης ξένων οργανισμών, ειδησεογραφικών πρακτορείων και περιοδικών, ο Χαρισιάδης επιδίωξε συνειδητά να παραμείνει αμέτοχος, «ουδέτερος» κατά τους συναδέλφους του, παρατηρητής των εξελίξεων. Μπορεί, λόγου χάριν, οι φωτογραφίες από την Kατοχή για λογαριασμό οργανισμών κοινωνικής αρωγής ή της ανασυγκρότησης της μεταπολεμικής Ελλάδας για την αγγλική και αμερικανική αποστολή, να βρίθουν από υλιστικές πληροφορίες και οιονεί ταυτόσημα σημαινόμενα ελληνικότητας, όμως δεν σκιαγραφούν το κοινό αίσθημα για τα ιστορικά γεγονότα, όπως οι αντίστοιχες φωτογραφίες της Βούλας Παπαϊωάννου ή του Κώστα Μπαλάφα. Το ενδιαφέρον του είναι περισσότερο ανθρωπολογικό παρά ανθρωπιστικό παρ’ ότι ο ίδιος δήλωνε, παραπέμποντας στο ουμανιστικό μανιφέστο του Edward Steichen (Eντουαρντ Στάιχεν), διοργανωτή της έκθεσης The Family of Man στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης το 1955, ότι «από την γέννηση μέχρι το θάνατο του, εις τις σχέσεις με τους ομοίους του, στις χαρές και τις λύπες τους, στους θριάμβους και τις αποτυχίες, ακόμη και στις κοινές και συνηθισμένες στιγμές του, ο άνθρωπος είναι το θέμα με το ανώτατον ενδιαφέρον…»

 

Πηγή και πολλές ακόμα πληροφορίες και φωτό: https://greekmilitaryvoice.wordpress.com/