Ο Ιωσήφ ο Αριμαθείας…κι άλλοι γενναίοι

του Κυριάκου Κισκηρέα

 

Πολύ με συγκινεί αυτός ο γενναίος άνθρωπος. Όλοι οι βιβλικοί Ιωσήφ με συγκινούν. Κι ο πάγκαλος που πουλήθηκε από τα αδέρφια του κι ο μνήστωρ  της Παναγίας που η αγάπη του είναι ανώτερη της δικαιοσύνης του και βέβαια αυτός,  ο ευσχήμων βουλευτής από την Αριμαθαία που κήδεψε το Χριστό.

 Τι γενναίος άνθρωπος! Κρυφός μαθητής του Χριστού «δια τον φόβον των Ιουδαίων». Δεν τους συμπαθούν πολλοί τους κρυφούς. Ισορροπιστές με μια διάθεση καιροσκοπισμού. Δειλοί. Με τη ζωούλα τους τακτοποιημένη. Κι εδώ κι εκεί. Και του Χριστού και των εχθρών του .Σαν τους κρυπτοχριστιανούς της Τουρκοκρατίας που λάτρευαν δυο Θεούς εχθρούς μεταξύ τους , και το θεό της αγάπης και το θεό της εκδίκησης, που θήτευαν σε δυο αντιφατικές πίστεις , την πίστη στο πρόσωπο και την εικόνα , και την πίστη στο απρόσωπο και στο βιβλίο. Έτσι κι ο Ιωσήφ. Και μαθητής του Χριστού στα κρυφά και μέλος του Ιουδαϊκού συνεδρίου στα φανερά. Και αποσυνάγωγος και μέλος της συναγωγής.

 

Μα ο Χριστός δεν τα ξέρει αυτά. Και βερεσέ ακούει τα περί παρρησίας και γενναιότητας. Κι ανοίγει την αγκαλιά του και για τους δειλούς και για τους γενναίους , και για τους φανερούς και για τους κρυφούς. Κι επειδή ετάζει καρδίας και νεφρούς, γνωρίζει πως οι φωνακλάδες και οι δήθεν γενναίοι συχνά έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και στα δύσκολα θα αποδειχθούν δειλοί.  Σαν το Πέτρο. Που στις 10 το βράδυ έβγαλε μαχαίρι να υπερασπιστεί το Χριστό και στις 2 το πρωί είχε ήδη αρνηθεί τρις.

Μα ο Ιωσήφ ο Αριμαθείας -έτσι  είναι πιο σωστό να λέγεται ,- είναι πράγματι γενναίος όταν χρειάζεται. Φανερώνεται όταν πρέπει· όταν μόνος από το Συνέδριο μειοψηφεί για  τη Σταύρωσή του Χριστού. Παλιότερα τον είχαν λοιδορήσει οι συμβουλευτές του προτρέποντάς τον να ερευνήσει τις Γραφές και να διαπιστώσει πως «προφήτης εκ της Γαλιλαίας ουκ εγήγερται». Μα τώρα δεν τολμούν να του μιλήσουν. Οι γενναίοι προκαλούν το φόβο στους δειλούς και το σεβασμό σε όλους. Είναι σαν τη φωνή της συνειδήσεως που την πνίγουμε μα πιο δυνατά μας φωνάζει· είναι η απόδειξη πως αυτά που δεν κάνουμε, επειδή δήθεν δεν μπορούμε ή για λόγους κάποιας σοβαρής σκοπιμότητας, να, κάποιοι άλλοι τα κάνουν.

 

 Όχι, ο Ιωσήφ δεν πήγε στη σταύρωση. Δεν ήταν παρών τις τελευταίες στιγμές του Ιησού. Μα σαν προχωρούσε η μέρα και θα πέταγαν τα πτώματα των σταυρωμένων στα σκουπίδια  για να τα φάνε τα κοράκια, ο Ιωσήφ αναστατώθηκε. Είναι δυνατόν να μην ταφεί ο Ιησούς; ο δάσκαλός μας; Κι έτσι μαζεύει όλες του τις δυνάμεις και με τόλμη ζητά από τον Πιλάτο να εξαιρέσει το πτώμα του Ιησού από τη συνηθισμένη πρακτική,  και να του επιτρέψει να το θάψει. Να, εκεί δίπλα στο Γολγοθά έχει το χωραφάκι του όπου έχει σκάψει ήδη έναν τάφο που προορίζει για τον εαυτό του, γέρασε πια, ίσως ξαφνικά πεθάνει. -«Λοιπόν,-εξοχώτατε Πιλάτε, σε παρακαλώ, δώσε μου την άδεια να θάψω τον άνθρωπο μου. Δε θα είμαι προκλητικός. Δεν πρόκειται να γίνει γνωστή η κηδεία..»

 Ίσως έτσι να μίλησε στον ηγεμόνα. Ίσως αν του μιλούσε σήμερα να του έλεγε «έλα Πιλάτε να σώσουμε την ευγένεια της ανθρωπότητας, που τη στιγμή που συνάντησε το Θεό της έδειξε το χειρότερό της πρόσωπο. …»

Ίσως να του είπε τα λόγια που του αποδίδει ο ποιητής: «δος μοι τούτον ξένον…» Αυτά τα λόγια υπάρχουν στον περίφημο ύμνο «τον ήλιον κρύψαντα..» , ο οποίος ψάλλεται ενώ περιφέρεται ο επιτάφιος. Ίσως κι ο Πιλάτος να είδε στο πρόσωπο του ηλικιωμένου και αξιοσέβαστου  βουλευτή τη συνείδησή του που τον τύπτει για τη δειλία του. Ίσως και να σκέφτηκε σαν τον μπάρμπα Μαυροειδή πολλούς αιώνες αργότερα που κατά την περιφορά του επιταφίου ,άκουγε  τον ψάλτη τον μπάρμπα Παναγιώτη να λέει πολλές φορές «δός μοι τοῦτον τόν ξένον» και ξανά και πάλι «δός μοι τοῦτον τόν ξένον»  ώσπου βαρέθηκε να το ακούει και στράφηκε στον άλλο ψάλτη ,το μπάρμπα Βαγγέλη και του λέει:  «δωσ’ του ,βρε γέρικο, τον ξένο να ησυχάσουμε!». Κι ο Πιλάτος ίσως να ήθελε απλά την ησυχία του . Ούτως ή άλλως είχε ήδη αποδειχθεί κατώτερος των περιστάσεων. Είχε σταυρώσει έναν εμφανώς αθώο άνθρωπο. Είχε υποκύψει στο φθόνο· είχε υποκριτικά πλύνει τα χέρια του. Τουλάχιστο επέτρεψε την ταφή.

Ο γερο-Ιωσήφ ανεβαίνει στο Γολγοθά. Μαζί του κι άλλος κρυφός μαθητής , ο Νικόδημος που είναι  και ο προστάτης των νυκτερινών σχολείων επειδή πήγε να δει μια νύχτα το Χριστό. Ο Νικόδημος έχει μαζί του και αρώματα, τα βασικά, όσα πρόλαβε να αγοράσει. Σμύρνη και αλόη. Κι ο Ιωσήφ έχει ένα λευκό σεντόνι και λωρίδες πανί , τα λεγόμενα οθόνια, τις οποίες θα εμποτίσει με τα αρώματα και θα τυλίξει το νεκρό σώμα. Συναντούν και τη μητέρα του Ιησού και τις γενναίες μαθήτριες και τον Ιωάννη κι όλοι μαζί κατεβάζουν το νεκρό σώμα από το σταυρό τυλιγμένο με το σεντόνι, το πλένουν με ροδόνερο, όπως κάνουν και σήμερα στον Πανάγιο Τάφο, το διπλώνουν με   τα αρωματισμένα οθόνια. Η αλόη κολλά ενοχλητικά στα χέρια , αλλά κολλά και στο πτώμα και μένουν σταθερά τα οθόνια. Στο κεφάλι βάζουν άλλο πανί που το λένε σουδάριο.

 

«Πως σε κηδέψω Θεέ μου…» Πώς να σε κηδέψω Θεέ μου; πώς να σε τυλίξω με το σεντόνι; Τι ύμνους να πω;  Εξ ονόματος του Ιωσήφ απορεί ο εκκλησιαστικός ποιητής που έγραψε τον ύμνο «σέ τόν ἀναβαλλόμενον το φῶς ὥσπερ ἰμάτιον….» Τεχνικότατος και ποιητικότατος ο ύμνος , όμως λίγο μακροσκελής γι’ αυτό καμιά φορά λέμε «μου έψαλλε τον αναβαλλόμενο» αν κάποιος μας κάνει δριμείες και πολλές παρατηρήσεις.

Ιδού κι ο αναβαλλόμενος μεταγραμμένος στα σημερινά Ελληνικά μας:

«Εσένα που φοράς σα ρούχο σου το φως,

απ’ το σταυρό κατέβασε ο Ιωσήφ  μαζί με το Νικόδημο,

και βλέποντας σε νεκρό, γυμνό ,άταφο

πήρε να σε θρηνεί μ ‘ύμνο συγκινητικό

και με οδυρμούς πικρούς σου έλεγε ·

Αλλοίμονο γλυκύτατε Ιησού!

πριν λίγο σ ‘είδε ο ήλιος κρεμασμένο στο σταυρό

και σκοτείνιασε,

και η γη έτρεμε από το φόβο

και σκίστηκε η βαριά κουρτίνα του ναού..

Μα  να κι εγώ τώρα που σε βλέπω

για μένα να έχεις υποστεί θάνατο,

με τη θέλησή σου,

πες μου, πώς…

πώς να σε κηδέψω Θεέ μου;

Πώς να σε τυλίξω με το σεντόνι;

Με ποιά χέρια να ακουμπήσω

το άγιο σου το σώμα;

Τί άσματα να ψάλλω εύσπλαχνε Θεέ

στην κηδεία σου;

Με μεγάλα λόγια εξυμνώ το πάθος σου

ύμνους λέγω για την Ταφή σου.

Μα να, θα αναστηθείς. Γι’ αυτό φωνάζω:

– Κύριε δόξα να έχεις»

 

Η κηδεία του Χριστού γίνεται βιαστικά. Λίγοι οι κηδευτές. Ημιτελής ο τάφος του Ιωσήφ. Πάει καλά που βρέθηκε κι αυτός. «Ωωω, πρέπει να ξανάρθουμε», είπαν οι γυναίκες. «Να εφαρμόσουμε όλα τα ταφικά έθιμα. Να φέρουμε κι άλλα αρώματα. Σαν ξημερώσει η τρίτη μέρα».

 

Το μνημείο  του Ιωσήφ ήταν λαξευτό στο βράχο.  Είναι σα σπηλιά . Θυμίζει τους σύγχρονους οικογενειακούς τάφους. Στον τάφο που είναι στο εσωτερικό του απόθεσαν ξαπλωμένο το σώμα του Ιησού. Την είσοδο την έκλεισαν με μια μεγάλη πέτρα, την οποία και έκτισαν γύρω γύρω. Κι ήρθε ο στρατός κι έβαλε βουλοκέρια , σφράγισε τον τάφο. Και η επίλεκτη φρουρά παρέμεινε για τρεις μέρες.

Βολεύουν οι πεθαμένοι θεοί.

Ο ζωντανός θεός απαιτεί  σχέση προσωπική, έρωτα μανιακό και αλλοίωση του ανθρώπου. Οι πεθαμένοι θεοί είναι πιο βολικοί. Αρκούνται στην επιφανειακή λατρεία.

Γι’ αυτό η φρουρά φυλά τον τάφο. Μήπως δραπετεύσει ο θεός κι από νεκρός θεός νεκρών ανθρώπων μεταβληθεί σε ζωντανό θεό ζωντανών ανθρώπων, και ποιος τα αντέχει αυτά. Όμως στην πραγματικότητα η κουστωδία γίνεται χωρίς να το ξέρει η τιμητική φρουρά του θεού που ύπνωσε για λίγο για να προέλθει ολόλαμπρος και νικητής από τον τάφο…

 

Και τι επίπτωση είχε ο γενναίος Ιωσήφ; Απολύτως καμία. Δεν παθαίνουν τίποτα οι γενναίοι. Οι δειλοί παθαίνουν τα πάντα κι όσοι το παίζουν γενναίοι χωρίς να συντρέχει λόγος, όσοι εισπηδούν στο μαρτύριο μόνοι τους παρακινημένοι από την υπερβολή τους ή τη χαμηλή τους αυτοεκτίμηση,  όσοι ομολογούν το Θεό από υποχρέωση  όπως οι μουσουλμάνοι ή από  διάθεση αυτοπροβολής, όπως οι υποκριτές  κι οι προτεστάντες κι όχι από βαθιά αγάπη. Μα ο Ιωσήφ δεν είναι έτσι.  Είναι άνθρωπος βαθύς και ποιοτικός. Γι΄ αυτό αξιώνεται τέτοιας τιμής. Να γίνει ο κηδευτής του Θεού διασώζοντας το κύρος της δειλής και άτολμης ανθρωπότητας. Αυτός κι ο σταυρωμένος ληστής που από το σταυρό του κατήγγειλε τη στρεψοδικία έναντι του Ιησού. Και τον ονόμασε Θεό και Κύριο και του ζήτησε έλεος. Αυτοί οι δύο άνθρωποι έχουν το αρχέγονο διεισδυτικό μάτι της κατ’ εικόνα Θεού δημιουργημένης ανθρώπινης φύσης. Και στο πρόσωπο του σταυρωμένου και νεκρού Ιησού διακρίνουν το δημιουργό τους. Η ανθρωπότητα συναντά το θεό της στη μεγαλύτερη στιγμή της ιστορίας της και είναι κατώτερη των περιστάσεων, πλην αυτών των εξαιρετικών και γενναίων ανθρώπων, ενός γερο-βουλευτή κι ενός σταυρωμένου εγκληματία· και πλην μερικών γυναικών· και του ηγαπημένου  μαθητή Ιωάννη· και του εκατόνταρχου που είπε «αληθώς Θεού Υιός ήν ούτος..»

 

Ο Ιωσήφ έζησε αρκετά χρόνια ακόμη. Έφτασε  κατά μια εκδοχή και στην Αγγλία όπου διέδωσε το χριστιανισμό γι’ αυτό θεωρείται κι ο φωτιστής των Άγγλων-αρχαίων χριστιανών σαν κι εμάς. Ίσως ο Ιωσήφ στα νεανικά του χρόνια να είχε επισκεφτεί την Αγγλία για εμπορικούς λόγους. Πολλοί Άγγλοι ηγεμόνες θεωρούν τον εαυτό τους απόγονο του Ιωσήφ. Άλλοι υποστηρίζουν πως ο Ιωσήφ μετέφερε στην Αγγλία το γκράαλ, το ιερό δισκοπότηρο με σταγόνες από το αίμα του Χριστού, το δισκοπότηρο στο οποίο τόσα επενδύει η δυτική χριστιανοσύνη και  που σχετίζεται  και με αγγλικούς μύθους , το Μέρλιν και το βασιλιά Αρθούρο. Οι βασιλείες του κόσμου τούτου  για να διαιωνίσουν την συνήθως αντίχριστη ύπαρξή τους στηρίζονται σε μύθους και σε αντικείμενα που όσο ιερά κι αν είναι , χάνουν την ιερότητα τους όταν γίνονται αφορμές μαγείας και καθυπόταξης των ανθρώπων.

 

Μα η βασίλεια του Χριστού οὔκ εστιν ἐκ του κόσμου τούτου.  Δεν έχει ανάγκη από μύθους ή θαύματα Είναι βασιλεία αναστάσιμη κι απευθύνεται σε πρόσωπα  ελεύθερα και λογικά, δημιουργημένα κατ’ εικόνα Θεού. Είναι βασιλεία που δεν καθυποτάσσει, δε συντρίβει τους ανθρώπους, αλλά νικά το θάνατο. Κι ο Χριστός σα γαμπρός από το νυφικό δωμάτιο εξέρχεται από τον τάφο του γενναίου Ιωσήφ που μαζί με ελάχιστους ανθρώπους έσωσαν το κύρος της ανθρωπότητας στην πιο μεγάλη στιγμή της.

 

Κυριάκος Κισκηρέας. Σάββατο του Λαζάρου