Η νέα κρίση του 1996

γράφει ο Ντίνος Δαφαλιάς.

Τα γεγονότα τρέχουν στην δεκαετία του ’90. Ο Ανδρέας Παπανδρέου έχει αποσυρθεί και ο Κ. Σημίτης έχει πάρει τη θέση του στον πρωθυπουργικό θώκο. Λίγες μέρες μετά, θα συμβεί αυτό που όλοι γνωρίζουμε ως «Ίμια».

Η είδηση έπεσε σαν κεραυνός στην τράπεζα Χίου. Ο ένας εκ των τριών μελών του πληρώματος είναι αδερφός συναδέλφου. Ολόκληρη η τράπεζα βυθίζεται σε πένθος για δύο λόγους. Ο ένας είναι η συναδελφική αλληλεγγύη και ο δεύτερος είναι πιο βαθύς. Ο πατέρας του νεκρού χειριστή, είναι ίσως πιο στενός φίλος του μεγαλομετόχου της XIOSBANK.

Η οικονομική κρίση του ’94 έχει ξεπερασθεί επιφανειακά. Η διατραπεζική αγορά έχει ηρεμήσει και η συναλλαγματική ισοτιμία Δραχμής – XEU (ευρωπαϊκή νομισματική μονάδα, προπομπός του Ευρώ) δεν εμφανίζει τεράστιες μεταβολές. Όλα οδεύουν προς την ΟΝΕ (ολοκληρωμένη νομισματική ένωση) της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ταυτόχρονα έχει ξεκινήσει μία άλλη ιστορία, η οποία θα βυθίσει τη χώρα ακόμα περισσότερο οικονομικά. Είναι η Ολυμπιάδα του 2004 (5 Σεπ 1997), την οποία οι οικονομικοί αναλυτές θεωρούν επιζήμια, αλλά το σθένος των Ελλήνων είναι πολύ έντονο. Σιγά – σιγά χτίζονται λανθασμένες εντυπώσεις και νέα τζάκια στο οικονομικό «γίγνεσθαι» της Ελλάδας. Ταυτόχρονα, το μότο του Σημίτη περί «εκσυγχρονισμού» είναι πετυχημένο.

Η νίκη του Σημίτη έναντι του Άκη στις εσωκομματικές εκλογές, άφησε το παλιό αναχρονιστικό ΠΑΣΟΚ στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, για να πάρει την εκδίκησή του αργότερα με τον ΣΥΡΙΖΑ, με αφετηρία το 2014. Το χάπι του Άκη χρυσώθηκε με την ανάληψη του υπουργείου Άμυνας. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της θείας μου, που ήρθε από τη Πάτρα ως σύνεδρος για να ψηφίσει Σημίτη. Ο Άκης δεν της έκανε ποτέ ρουσφέτι για καλή μετάθεση του ξαδέρφου μου… Το υπουργείο άμυνας είναι κάστρο του Άκη. Εκεί παίζεται ένα ακόμα παιχνίδι, αρκετά περίεργο, το οποίο λίγοι εντόπισαν και ακόμα πιο λίγοι το διατύπωσαν. Πάμε όμως λίγο πιο πίσω. Όταν ήταν εμφανές ότι ο Αντρέας δεν μπορεί να κυβερνήσει και γέλασε κάθε πικραμένος με τη στημένη φωτό (με το ουίσκι) στην Αγράμπελης, οι διεργασίες είχαν ξεκινήσει. Ένας πολύ φίλος γιατρός και μέλος της Στοάς, μου είχε εμπιστευτεί ότι προόριζαν για διάδοχο τον γιο του, ο οποίος είχε απίστευτη πρόσβαση στο State Department. Η λύση τελικά δόθηκε με ενδιάμεσο σταθμό τον Σημίτη. Κι ενώ «το ΠΑΣΟΚ δεν χαρίζεται ούτε κληρονομείται», τελικά χαρίσθηκε για να κληρονομηθεί. Για το λόγο αυτό, ο Γιωργάκης ως υπουργός εσωτερικών, δεν ήταν ποτέ παρών στις συνεδριάσεις του ΚΥΣΕΑ για τα εξοπλιστικά των ενόπλων δυνάμεων. Όποιος κατάλαβε, κατάλαβε.

Τον Ιούνιο του ’96 πεθαίνει ο Αντρέας και θα γίνει μία ακόμα μεγαλειώδης κηδεία-καρακατσουλιό. Η Μιμή, εχθρός τότε του Κουρή, εμφανίζεται σαν τη βλάχα με ένα μπουκάλι νερό, πεζή στην μεγάλη πομπή της κηδείας. Τίτλοι τέλους για το παλιό ΠΑΣΟΚ και ξεκινάνε τα ημιάγρια σκυλιά των κυνοδρομιών να σκάβουν το χώμα, περιμένοντας την εκκίνηση, με έπαθλο  τα φράγκα των δημόσιων έργων και του μεγάλου στοιχήματος της Ολυμπιάδας. Ταυτόχρονα, η χώρα αποκτά οικονομική σταθερότητα, επειδή ο Σημίτης θεωρείται (ορθώς) πολύ πιο σταθερός από τον Αντρέα. Η Δημόσια Διοίκηση αλλάζει, οι «εκσυγχρονιστές» καβατζώνουν όλες τις καλές θέσεις, κάτι που συμβαίνει και στις ΔΕΚΟ. Η Βάσω Παπανδρέου επανέρχεται στο προσκήνιο. Οι λόγοι είναι προφανείς…

Μετά την εκλογική νίκη του Σημίτη η οικονομία ισορροπεί, βασισμένη σε λάθος υποθέσεις, οι οποίες θα καταρρεύσουν το 2008. Το Χρηματιστήριο, αρχίζει δειλά-δειλά να δείχνει μικρή, αλλά συνεχή άνοδο σε μεσοπρόθεσμη κλίμακα. Ο κύβος ερρίφθη… Είναι πλέον η μεγάλη ευκαιρία του ΠΑΣΟΚικού Τύπου να διορθώσει τη σχέση του με το ΠΑΣΟΚ, μετά το «βρώμικο 89», το οποίο δεν ξεχάστηκε ποτέ. Οι Χρήστος Λαμπράκης και Κίτσος Τεγόπουλος είναι υπερδυνάμεις και εκτιμά ο ένας τον άλλον. Trailer ο Μπόμπολας, που μάλλον δεν χαίρει εκτίμησης από τους δύο πρώτους. Ο δεξιός Τύπος δεν έχει συνέλθει από τις δολοφονίες των εκδοτών του, με αυτήν του Τ. Αθανασιάδη της «Βραδυνής» να παραμένει ανεξιχνίαστη μέχρι σήμερα. Κι από κοντά, ένας επίμονος ψιλικατζής παίκτης που «προσπαθεί να γλύψει κόκκαλα» και τον Σ. Κόκκαλη ανεπιτυχώς, ο Π. Κωστόπουλος. Το χαλί είναι στρωμένο…

Το 1997 συνέβη κάτι που έστρεψε το ενδιαφέρον του κοινού στο Χρηματιστήριο. Η XIOSBANK, πρωτοπόρος τότε στην Καταναλωτική Πίστη (Καταναλωτικά Δάνεια Express και XIOSAUTO), κάνει δημόσια εγγραφή και η συμμετοχή του επενδυτικού κοινού (δηλαδή ο κάθε πικραμένος) είναι πρωτοφανής. Την πρώτη μέρα διαπραγμάτευσης το σύστημα καταρρέει. Στα ενδότερα της Τράπεζας δίναμε τιμή στόχο, περίπου τις 10.000 δραχμές. Τελικά δεν έγινε συνεδρίαση εκείνη την ημέρα και τις δύο επόμενες (σημ. με ελεύθερη διαπραγμάτευση, χωρίς Limit-Up ή Limit-Down 8%), η μετοχή εκτοξεύθηκε. Η τράπεζα ζήτησε και τρίτη μέρα ελεύθερης διαπραγμάτευσης, επειδή την πρώτη ημέρα δεν έγινε συνεδρίαση. Η Διοίκηση του ΧΑΑ αρνήθηκε, χωρίς να δώσει εξηγήσεις. Ο Β. Βαρδινογιάννης παραιτήθηκε του δικαιώματος αγοράς μετοχών υπέρ των εργαζομένων. Ο Μαρξ είχε άδικο για μία ακόμα φορά. Η υπεραξία του έργου της εργατικής τάξης, είχε αποδοθεί εν μέρη, παρότι η ανάληψη ρίσκου (την οποία ο Μαρξ δεν έλαβε ποτέ υπόψιν) θα βάραινε μόνο το Κεφάλαιο.

Αν μπορούσα να συσχετίσω τον Σημίτη με κάτι, αυτό θα ήταν το Χρηματιστήριο και ο εξευρωπαϊσμός του ΠΑΣΟΚ, ο οποίος έχει πάει στράφι.

Οι αδαείς ούρλιαζαν για τις ταυτότητες, από τις οποίες αφαιρέθηκε το θρήσκευμα, ενώ εκείνη την ώρα τους έπαιρναν τα σώβρακα…