Ο ΠΑΓΚΑΝΙΝΙ ΤΗΣ ΛΥΡΑΣ – ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΠΙΠΕΡΑΚΗΣ
του Γιώργου Λιακόπουλου
Χαρίλαος Πιπεράκης ή κρητικός .
❀❀❀
Γεννήθηκε το 1893 και γεννήθηκε και μεγάλωσε στην αποκορωνιωτικη ύπαιθρο ! Από τον θείο του μάθαινε λύρα και εξασκιόνταν στον καφενέ του πατέρα του Γιάννη Πιπεράκη . Σύντομα ο Χαρίλαος έγινε εκπληκτικός λυράρης . Στην ηλικία των 14 ετών θεωρούνταν ένας εξαίρετος λυράρης . Όμως,το κοινωνικοοικονομικό πρόβλημα στις αρχές του 20 αιώνα οδήγησε και τον νεαρό Πιπεράκη μετανάστη στις ΗΠΑ . Μετανάστη στη χώρα που είχε βιομηχανία πρώτες ύλες αλλά είχε έλλειψη εργατικών χεριών .Οι μετανάστες φορτωμένοι στη τρίτη θέση των πλοίων ύστερα από 40 μέρες έφταναν στην Νέα Υόρκη.Εκει όλοι περνούσαν από έλεγχο υγειονομικό για να εισέλθουν ελεύθερα στην Αμερική. Δεν ήταν λίγοι οι πνιγμοί στο λιμάνι εξαιτίας αυτών των ελέγχων. Κάποιοι από τους μετανάστες όταν δεν περνούσαν τον έλεγχο για διάφορες αιτίες ,έπεφταν στη θάλασσα για να γλυτώσουν την επιστροφή. Αλλά πολλοί από αυτούς τους δυστυχείς,πέθαιναν γιατί δεν ήξεραν μπάνιο !!! Το μεταναστευτικό ρεύμα λοιπόν ακολουθεί και ο Χαρίλαος μόλις 16 ετών ! Οι πλειοψηφία των Ελλήνων εργάστηκαν στους σιδηροδρόμους που τότε έφτιαχναν οι Αμερικάνοι.Στην Αμερική ο Χαρίλαος συναντά ένα μωσαϊκό πολιτισμών . Ήταν από τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα τόπος διαμονής εκατομμυρίων μεταναστών . Εκεί από τις πρώτες ημέρες ο Χαρίλαος με τη λύρα του, ξυπνά μνήμες στους συμπατριώτες του Κρητικούς.Ο Πιπεράκης άρχισε πέρα από τους Κρητικούς σκοπούς ,να εμπλουτίσει το ρεπερτόριο του με τραγούδια από διάφορες περιοχές του ελληνισμού και από περιοχές από μεσογειακές χώρες . Λέγεται ότι με την ίδια άνεση και τελειότητα που έπαιζε κρητικά απέδιδε και σφουγγαράδικα ή ταξίμια της ανατολής ή της Αφρικής ή τους γρήγορους ρυθμούς της βαλκανικής, αλλά και ρεμπέτικα και ελαφρά τραγούδια της εποχής ακόμη και τραγούδια των σαλονιών . Έτσι,ο Πιπεράκης ξεσήκωνε όλους τους Έλληνες αλλά και μετανάστες προερχόμενους από διάφορα γεωγραφικά διαμερίσματα . Ο Χαρίλαος εμφανίζεται στη δισκογραφία της Αμερικής το 1919 ηχογραφώντας δύο συρτούς . Το συρτό Κισσαμίτικο και το συρτό Κρητικό .
Θα εμφανιστεί στη δισκογραφία και ως συνθέτης αλλά και ως παραγωγός. Λίγο αργότερα θα ιδρύσει τη δική του εταιρεία «Φάρος». Στη δισκογραφία εμφανίζεται πότε ως Χαρίλαος,ποτέ ως Χαρίλαος Κρητικός και πότε ως Χαρίλαος Παπαδάκης. Οι δίσκοι του έφταναν μέχρι την Κρήτη όπου επηρέαζαν την ντόπια μουσική,αφού μιλάμε για μια περίοδο που η δισκογραφία της Κρητικής μουσικής δεν είχε ξεκινήσει στην Κρήτη .Έτσι ο Χαρίλαος με τους δίσκους του θα αποτελέσει για τους ντόπιους μουσικούς αντικείμενο μίμησης ,επηρεάζοντας το ύφος της Κρητικής μουσικής μέχρι σήμερα σε μεγάλο βαθμό. Ο Χαρίλαος δουλεύει στα καφέ αμάν της Αμερικής που εκεί σύχναζαν άνθρωποι από όλα τα μέρη του κόσμου και από όλες τις κοινωνικές συσσωμαδώσεις και τάξεις . Όπως εργάτες ,χαρτοπαίκτες Νταβατζηδες και άλλοι .Στα καφέ αμάν έπαιζε διάφορα τραγούδια και ρυθμούς ανάλογα με τις ανάγκες .
Οι δημοφιλέστεροι ρυθμοί του ήταν το ζεϊμπέκικο και το χασάπικο για τους άνδρες. Ενώ για τις γυναίκες έπαιζε μέσα στα καφέ αμάν χορούς αντικριστούς όπως είναι οι καρσιλαμάδες . Επαιζε βέβαια και διάφορα τσιφτετέλια για τις γυναίκες θαμώνες των καφέ αμάν. Βασικές παραγγελίας στα καφέ αμάν ήταν και οργανικά ακομμάτια αλλά και οι αμανέδες . Μέσα σαυτούς τους χώρους γνωρίστηκε με όλους τους σπουδαίους τραγουδιστές και μουσικούς . Όπως τη Μαρία Παπαγκίκα τη δημοφιλέστερη τραγουδίστρια της εποχής η οποία ήταν ιδιοκτήτρια του καφέ αμάν της Ν Υόρκης με τίτλο το «παυσίλυπον «. Γνωρίστηκε με την θρυλική Κούλα Αντωνοπούλου ή όπως ήταν γνωστή κυρία Κούλα Βλάχου . Με την αξεπέραστη -εβραϊκής καταγωγής ρωμανιώτισσα -Αμαλία Μάτσα ή Αμαλία Βάκκα ή Μπάκα . Με τον Μικρασιάτη Αχιλλέα Πούλιο τραγουδιστή και μουσικό . Ο Πούλιος ούτι ήταν και Δεινός τραγουδιστής δημοτικών . Γνώρισε τον Τετο Δημητριάδη κιθαρίστας-τραγουδιστής-δημοσιογραφος -ηθοποιός και συνθέτης . Δούλεψε με τον Επαμεινώνδα Ασημακόπουλο και τον τρανό Γιώργο Κατσαρό . Όλοι οι μουσικοί και τραγουδιστές εκτός από τα καφέ αμάν,δούλευαν κυρίως στα πολλά διάσπαρτα ελληνικά καφενεία που ήταν χώροι συνάντησης των Ελλήνων και όχι μόνον μεταναστών.
Εκτός από τα καφέ αμάν και τα καφενεία ο Χαρίλαος έπαιξε σε διάφορες πόλεις στην Αμερική. Διοργανωτής αυτών των συναυλιών ήταν ο φίλος του Γιώργος Κατσαρός ή Γιώργος Θεολογίτης ( από την Ανάφη) όπως ήταν το πραγματικό του όνομα. Το Κατσαρός ήταν το παρατσούκλι του το οποίο το πήρε από τα κατσαρά του τα μαλλιά. Τις συναυλίες τις διοργάνωνε ο Κατσαρός τη δεκαετία του 20 και του 30. ( Είχα την τιμή να γνωρίσω και να μιλήσω πλέον της μιας ώρας σε ένα ταξίδι στην Αμερική τον θρυλικό Γιώργο Κατσαρό . Αφού προηγουμένως είχα παρακολουθήσει στη Αθήνα τη συναυλία που διοργάνωσε ο φίλος Γρηγόρης Φαληρέας με τον συλλέκτη κ Κουνάδη προς τιμήν του Κατσαρό . Ο Κουνάδης έφερε τον γηραιό Κατσαρό από τη Φλώριδα. Τον γνώρισα τον αείμνηστο Κατσαρό 103 ετών . Τον δολοφόνησε μια πορτορικάνα όταν ήταν 108 ετών . Έως το τέλος της ζωής του ο Κατσαρός οδηγούσε την ασημένια του κάντιλακ , έπαιζε κιθάρα και τραγουδούσε .
Έμενε μια ζωή μόνος . Λάτρης του γυναικείου φύλου όπως μου εξομολογήθηκε. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Αλ Καπόνε συχνός πελάτης των καφέ αμάν ,φίλος του Κατσαρού , πολλές φορές έστελνε μια βαλίτσα δολάρια στον Κατσαρό για να πάει να διασκεδάσει αυτόν και τους φίλους του σε διάφορες επαύλεις. Ο Κατσαρός τον προσφωνούσε : Αλέκο! κλπ) Ας έρθουμε πάλι στον μεγάλο λυράρη Πιπεράκη. Ο Χαρίλαος είχε ένα συγκρότημα που αποτελείτο από δύο τραγουδίστριες,δύο χορεύτριες,ένα κανονάκι ,ένα ούτι και ένα κρουστό ,έκλεβε και τις πιο δύσκολες καρδιές . Ο Πιπεράκης είχε αγάπη στην ανατολίτικη μουσική την οποία ήξερε έως τα κατάβαθα της . Συχνά η ορχήστρα του περιλαμβάνε και άλλα όργανα όπως κλαρίνο ,βιολί ,φύσα ( ακορντεόν) κιθάρα . Με όλα αυτά τα όργανα ο Πιπεράκης έπαιζε άπειρους ρυθμούς κ τραγούδια. Ήξερε να αποδίδει το ηχόχρωμα των περιοχών αφού γνώριζε τις μουσικές διαφορές από τόπο σε τόπο . Ο Χαρίλαος γνώρισε και έπαιξε με μουσικούς από την οθωμανική αυτοκρατορία. Όπως Τούρκους, Αρμένιους,Άραβες. Βασικός συνεργάτης του ήταν ο Μάρκος Μέλκόν . Ο Μελκόν παίζει σε όλες σχεδόν τις ηχογραφήσεις του με το ούτι του .Από τα τέλη της 10ετιας του 20 έως τη δεκαετία του 50 συνεργάστηκαν ο Μελκόν και ο Πιπεράκης.Βασικος Λαουτιέρης του ήταν ο Γιώργος Γομπάκης από την επαρχία Σελίνου . Έπαιξαν και Ηχογράφησαν την ίδια εποχή με τον Πιπεράκη και άλλοι Κρήτες μετανάστες μουσικοί .
Όπως οι λυράρηδες Δημήτρης Καντεράκης, Δημήτρης Απόκης και ο Λαουτιέρης Κώστας Βουράκης καθώς κ ο τραγουδιστής Γεώργιος Περδικάκης οι οποίοι κατάγονταν και αυτοί από τον Αποκόρωνα του Ν Χανίων . Η συμβολή των οποίων ήταν καθοριστική για τη διάδοσή του κρητικού τραγουδιού . Αυτό όμως που ξεχώρισε τον Πιπεράκη ήταν ότι ξεπέρασε τους ήχους της Κρητικής μουσικής και έπαιξε μελωδίες,τραγούδια και οργανικά απ’όλα τα σημεία του πλανήτη . Οι δίσκοι του απευθύνονταν σε ελληνικό και ξένο κοινό . Γιατί συγκινούσε όλες τις καρδιές. Στην Αμερική τον αποκάλεσαν Παγκανίνι της λύρας ,άλλοι μαύρο διάβολο και άλλοι ως θεό της μουσικής. Έκανε γνωστή σόλο τον κόσμο την κρητική μουσική . Τον Δεκέμβριο του 78 μετά από 70 χρόνια μουσικής παρουσίας έφυγε στον Σαν Φρανσίσκο 85 ετών. Ακούμε το τραγούδι «έσπασες τα πιάτα » ηχογράφηση 1926. Ακολουθεί το «Γουέστ» .Το Γουέστ είναι τυπογραφικό λάθος. Το σωστό ήταν «Ουέστ » παίζει Πιπεράκης κ Επαμεινώνδας Ασημακόπουλος λύρα και λαούτο αντίστοιχα. Ερμηνεύει ο Ασημακόπουλος. Και για τρίτο τραγούδι του Πιπεράκη επιλέγω τον «Κουμαριτζή» . Εμπνευσμένο από τις ελληνικές λέσχες που τα αθλήματα τους ήταν η χαρτοπαιξία-πόκα και το μπαρμπούτι.. Και τα τρία ως άνω τραγούδια είναι στο ρεμπέτικο κλίμα…
imaginistes 