Για την…Notre Dame
του Μιχάλη Δήμα
Κυριακή 8 Δεκεμβρίου 2024. Σίγουρα η χθεσινή μέρα θα περάσει στην ιστορία της παγκόσμιας τέχνης και αρχιτεκτονικής, μετά τη λαμπρή και μεγαλειώδη τελετή των εγκαινίων του ανακατασκευασμένου και ανακαινισμένου ναού της Παναγίας των Παρισίων, μετά από πέντε χρόνια. Ένα εμβληματικό μνημείο γοτθικού ρυθμού αποκαταστάθηκε και παραδίδεται ολοκαίνουριο και καλύτερο πριν την καταστροφή του στους αρμόδιους λειτουργούς του και στο κοινό. Πίσω όμως από αυτόν των τεραστίων διαστάσεων ναό με έμφαση στην κατακόρυφη διάσταση και με τα βέλη του να πολιορκούν τον ουρανό, όπως όλοι οι ναοί αυτού του ρυθμού, βρίσκεται ολόκληρη φιλοσοφία και κοσμοθεωρία για το πώς αντιλαμβάνονται τον Θεό οι δυτικοί. Το 13ο αιώνα που χτίστηκε, ο Σχολαστικισμός βρίσκεται στο απόγειό του. Η καταλυτική παρουσία του Θωμά Ακινάτη τον ίδιο αιώνα, που με το έργο του κατάφερε να μετατρέψει τον χριστιανισμό από κοινωνία με το Θεό σε κλειστό φιλοσοφικό σύστημα, επηρέασε άμεσα και την τέχνη και κυρίως την αρχιτεκτονική. Ο Θεός δεν γίνεται πλέον αντιληπτός ως ένα πρόσωπο που ερχόμαστε σε μια καρδιακή σχέση μαζί του, αλλά ως μια απόλυτη ουσία που πρέπει να την συλλάβουμε με την λογική. Γι’ αυτό στους ναούς αυτού του ρυθμού επικρατεί η κάθετη διάσταση και τα κατακόρυφα βέλη. Οι τεράστιες διαστάσεις αυτών των εκκλησιών θέλουν να τονίσουν την ασημαντότητα του ανθρώπου μπροστά στο Θεό και να καταδείξουν την απόσταση που τους χωρίζει. Αυτή η απόσταση γεφυρώνεται μόνο με τη διάνοια. Αλλά αλήθεια πόσοι διαθέτουν τόσο μεγάλες διανοητικές ικανότητες και τέτοια φιλοσοφική σκευή για να συλλάβουν το μυστήριο του; Στην πραγματικότητα πολλοί λίγοι. Έτσι o Θεός καταντά ένας φιλοσοφικός γρίφος που προσπαθεί να τον λύσει με όπλο της το νου, μια μικρή ομάδα προνομιούχων, μια ελίτ εκλεκτών.
Μπράβο, όμως στους Γάλλους, που σε χρόνο ρεκόρ, αποκατέστησαν αυτό το μνημειώδες οικοδόμημα που συμβολίζει τόσα πολλά για αυτούς αλλά και για όλο το δυτικό χριστιανισμό και παραδίδουν τη Notre Dame στους πιστούς και στο παγκόσμιο κοινό.
ΥΓ. Θα άξιζε να γίνει μια αντιπαραβολή με τους ναούς του Βυζαντίου, και τους συμβολισμούς τους, αλλά σήμερα η μέρα ας είναι αφιερωμένη στην Notre Dame…
