ΠΕΝΤΕ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΠΟΥΖΟΥΚΙ

ΟΙ ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΚΑΙ ΠΕΝΤΕ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΠΟΥΖΟΥΚΙ

του Γιώργου Λιακόπουλου

 

Οι Έλληνες πρόσφεραν στην πολιτισμική κιβωτό όλης της οικουμένης τρία μουσικά δώρα :

 

Πρώτα πρώτα δημιούργησαν το μουσικό αλφάβητο το οποίο ξεκίνησαν τον 7ο π.χ αιώνα και το τελειοποίησαν τον 5ο π.χ αιώνα.

 

Η δεύτερη προσφορά τους ήταν η ανακάλυψη της μουσικής σημειογραφίας (6ο-4ος αιώνας).Δηλαδή για να θυμούνται τη μουσική που έπαιζαν άρχισαν να την σημειώνουν ( να την γράφουν) . Αυτή η ανακάλυψη δεν είναι τίποτα άλλο από αυτό που σήμερα ονομάζουμε παρτιτούρα!

 

Και τρίτον δώρο ήταν οι ανάπτυξη των μουσικών κλιμάκων από τον Πυθαγόρα . Η ανακάλυψη αυτών των μαθηματικών σχέσεων με τον ήχο ήταν μια πραγματική επανάσταση στην αντίληψη της μουσικής που είχαν οι Έλληνες για τη μουσική . Η ανάπτυξη των μουσικών κλιμάκων από τον Πυθαγόρα καθόρισε και τη ύστερη εξέλιξης της μουσικής.

 

Είναι τρομερό όταν σκεφτείς ότι οι σημερινοί παίκτες ,παίζουν βάση αυτής της ανακάλυψης του Πυθαγόρα Για την ιστορία ο Πυθαγόρας και οι μαθητές του πειραματίστηκαν πάνω σε ένα μονόχορδο που διέθεταν.

 

Τώρα ας πάμε να πούμε δυο λόγια για τον κατασηκοφαντημένο βασιλιά των εγχόρδων που μας έχει χαρίσει άπειρες συγκινήσεις : το Μπουζούκι

 

Το μπουζούκι είναι ο απόγονος της αρχαίας πανδουρίδας ( με αχλαδόσχημη μορφή ) και ο πρόγονος του είναι ο ταμπουράς .Η βιβλιογραφία που διατίθενται μας πληροφορεί ότι την αρχαία πανδούρα την συναντάμε εκτός από την αρχαία Ελλάδα και στους λαούς της Μικράς Ασίας από την εποχή των Ασσυρίων και των Χετταίων ,της Κίνας και της Ινδίας.

 

Ο απόγονος της πανδούρας είναι ο Ταμπουράς για τον οποίο οι βιβλιογραφικές αναφορές, μας ενημερώνουν ότι, εκτός από την αρχαία Ελλάδα , τον χρησιμοποίησαν ως μουσικό όργανο και οι λαοί της Μεσοποταμίας και της Αιγύπτου εδώ και δύο χιλιάδες χρόνια.

 

Αυτό το όργανο επιβίωσε στην διάρκεια των αιώνων έως το Βυζάντιο με την νέα της ονομασία :»θαμπούρα «.

 

Στις τοιχογραφίες αλλά και στα κείμενα αποκαλύπτεται ότι αυτό το όργανο, τον Ταμπουρά , έπαιζε και ο Διγενής Ακρίτας ( βλ ακριτικά τραγούδια ).

 

Συνεχίστηκε η παρουσία του και στο επαναστατικό 1821 καθώς μας είναι γνωστό ότι, τόσο οι αγωνιστές της επανάστασης αλλά κυρίως ο Μακρυγιάννης έπαιζαν Ταμπουρά.

 

Ο ταμπουράς στα νεότερα χρόνια στην Ελλάδα παίρνει τη μορφή του μπουζουκιού και του μπαγλαμά.

 

Το μπουζούκι γίνεται κυρίαρχο όργανο και καθιερώνεται το 1934,στα χέρια του Πατριάρχη του ρεμπέτικου Μάρκου Βαμβακάρη ο οποίος πήρε τα λιγοστά μαθήματα -λόγω του ότι ήταν τακτικός επισκέπτης στο «φρέσκο» ένεκα αταξιών- από τον Σμυρνιό παλιό μπουζουκσή και φίλο του πατέρα του , Νίκου Αϊβαλιώτη.

 

Βέβαια ο δίσκος με μπουζούκι που φωνογραφήθηκε στην Αμερική το 31,με το σόλο του Τζακ Γρηγορίου Χαλικιά και με τίτλο το μινόρε του τεκέ » όταν κυκλοφόρησε στην Ελλάδα έκανε πολλούς που αγάπησαν αυτό το όργανο . Με πρώτο -πρώτο τον Γιάννη Παπαϊωάννου.

 

Για την ιστορία έχουμε άλλες δύο γρηγορότερες ηχογραφήσεις το 28 στην Αμερική απο τον Σαμιώτη Μανόλη Καραπιπέρη και άλλη μία ηχογράφηση (άγνωστου) με θέμα το λημναίικο ζεϊμπέκικο . Αλλά η ιστορία έδειξε ότι αυτές οι ηχογραφήσεις δεν είχαν την επιρροή που είχε το » μινόρε του τεκέ » τουΧαλκιά στα μουσικά περιβάλλοντα της εποχής.

 

Όπως επίσης πέρασαν σχεδόν απαρατήρητες και οι φωνογραφήσεις του 1931, από τον εξ Αρκαδίας ορμώμενο μπουζουκσή Θανάση Μανέτα ο οποίος φωνογράφησε τρία θέματα με τον τσιμπαλίστα Λειβαδίτη σε ξενοδοχείο της Σταδίου ,λόγω του ότι δεν υπήρχαν στούντιο.

 

Τη δεκαετία του 30, προς το τέλος της ,στην Κρήτη έχουμε μια άλλη μορφή οργάνου που μοιάζει με ταμπουρά κ μπουζούκι. Είναι το μπουλγαρί που είχαν φέρει πρόσφυγες στα τέλη του 18 αιώνα.

 

Μπουλγουρί έπαιζε ο Τουρκοκρητικός Μεχμέτ μπέης Σταφιδάκης μουσικός ,πλούσιος και γλεντοκόπος (γεννημένος στα Χανιά ) που το ερωτικό του πάθος τον έκανε να δημιουργήσει τον σταφιδιανό σκοπό που έγινε αγαπητός σε χριστιανούς και μουσουλμάνους. Το όνομα Σταφιδάκης του έμεινε γιατί ήταν ένας από τους μεγαλύτερους εμπόρους σταφίδας.

 

Την παράδοση του μπουλγαρί συνέχισε ο εξαιρετικός μουσικός , συνθέτης και τραγουδιστής Στέλιος Φουσταλιέρης με θητεία στο πειραιώτικο ρεμπέτικο περιβάλλον τη δεκαετία του 30 .

 

Οι συνεχιστές του μπουλγαρί είναι η μουσική οικογένεια Λαινάκη που ερμηνεύει υπέροχα τα ταμπαχανιώτικα τραγούδια ,ο Κάρολος Κουκλάκης και άλλοι.

 

Και μετά από αυτά προτείνω να ακούσουμε ένα εξαιρετικό δεξιοτεχνικό σόλο το «παράπονο του Μπέμπη» από τον τεράστιο δεξιοτέχνη Δημήτρη Στεργίου -Μπέμπη που έφυγε μόλις 45 ετών.